Etiam hodie docetur Iesum in mundum venisse ut nos salvaret, ut humanitatem a peccatis redimeret, incipiendo ab eo quod dicitur “peccatum originale”, quo, secundum illam doctrinam —manifesta origine manichaeana— iam nati esse dicimur contaminati. Hac in sententia, Iesus morte sua pretium illius redemptionis solvisse existimatur. Non igitur mirum est quod multi, huius opinionis absurditatem aut severitatem animadvertentes, ab Ecclesia quae talem doctrinam sustinet, se avertant.

Cum tamen Evangelium directe accedamus, aliam omnino nuntiationem reperimus. Iesus Deum semper ut “Patrem” appellat, figuram amoris, propinquitatis et misericordiae. Verus autem pater filios suos in poenam aeternam non damnaret, neque cruenta sacrificia posceret ut veniam daret. Missio quam Iesus suscepit —et ad quam discipulos suos vocat— non est ut cultum expiatorium fundet, sed ut hunc mundum penitus transformet. Proclamatio Regni Dei non ad vitam post mortem tantum refertur, sed ad praesentem condicionem: “Adveniat regnum tuum”, “Fiat voluntas tua sicut in caelo et in terra”.

Crucem tollere et eum sequi non significat dolori resistere vel eum quasi pretium pro peccatis offerre, sed potius significat voluntatem activam missioni illi transformanti et liberanti se dedere. Iesus venit ut humanitatem ab ipsa se liberaret —ab iniuriis quas invicem inférimus— et ut novum modum relationis doceret, fundatum in caritate, fraternitate et mutua remissione: “dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris”.

Hoc sensu, Sermo in Monte est nucleus ethicus eius nuntii: modus vivendi qui omnes formas violentiae, dominationis, exclusionis vel elitarismi respuit. Ipsa impletio eius signaret finem bellorum, iniustitiarum et contentionum quae humanitatem dividunt.

Theologia vero quae per saecula evoluta est, intra contextus culturales et politicos multiformes, non est sine culpa. Ex ea emersit exemplar religiosum quod in cultu, ritibus et mediatione clericali centrum invenit. Haec structura genuit genus fidelem peculiare: homines sollicitatos praesertim de “sanctificatione personali”, de praeceptis religiosis adimplendis, Missae et processionibus frequentandis, confessione audienda, Eucharistia recipienda, oratione, ieiunio, atque interdum directione spirituali quaerenda. Tamen haec religiositas —tam individualis et ritualis— saepe versa est a realitate humana. Optimo in casu, continere potest eleemosynam aut participationem in operibus caritatis —ut in iis quae a CARITAS ordinantur— sed raro quaerit aut provocat structuras sociales quae paupertatem, emarginem aut inaequalitatem generant.

Iesus non venit ad talem inanem religiositatem instituendam. Illa forma spiritualitatis utilis fuisset iuveni illo Evangelii, qui Iesum sequi noluit propter divitias suas. Verum sequi Magistrum postulat radicalem conversionem ad valores huius societatis mercatui et proprietati innixae reiciendos. Sacramenta baptismi et Eucharistiae, ab Iesu instituta, intentionem apertam habent inaequalitatem systematis classis dominantis denuntiandi et repudiandi. Tamen haec dimensio transformativa vocis Iesu oblitatur sub ritualizatione liturgiae clericalis.

Tale religiositatis exemplar etiam postulat personas speciales ad ministrandum: hierarchiam clericalem quae celebrationes disponat et praesideat, sacramenta conferat, peccata remittat, praedicet et benedicat. Haec classis sacerdotalis statum eminentiorem intra communitatem obtinet, partes praecipuas in actibus liturgicis assumit, et in structura ecclesiastica promotionis iter reperit. Notandum est privilegia plurima circa templa, sanctuaria et ritus conservandos versari.

Non hoc Iesus instituere voluit. Iam in suo tempore exstitit systema religiosum a casta sacerdotali ductum, cuiusmodi relatio Iesu critica fuit —si non aperte contentiosa. Hos duces religiosos “duces caecos caecorum” appellavit. Iesus non voluit tale schema perpetuare, sed vincere. Discipuli Iesu, secundum spiritum Evangelii, se sentiunt vocari ad mundum radicitus transformandum. Illis intolerabile est ut inaequalitates et oppressionis divisiones inter homines, inter divites et pauperes, inter populos permaneant. Eorum structura communitaria non in cultu vel liturgia innititur, sed in actione transformativa et liberatrice.

Quam ob rem conventus communitatis fidelium Iesu non ritualis sed experimentalis et participativus esse debet. Lectio Evangelii et celebratio Eucharistiae ex forma liturgica stricta extrahi debent, ut sensus originalis recipiatur: excitare conscientiam de missione liberatrice quam Iesus suis commisit.

Non est dolendum de lapsu quarundam formarum religiositatis alienantis. Potius spes alere debet nos in via Iesu sequenda magis fideliter ad eius nuntium: fides viva, iustitiae, caritatis et dignitatis omnium humanorum devota.