Processus synodalis, ut dicitur, a Ecclesia Catholica promotus et usque ad annum 2028 dilatus, in nonnullis spem excitavit renovationis profundae. Attamen, si structuram internam Ecclesiae — id est, eius hierarchiam — vere et realiter consideramus, videbimus obstacula gravissima exsistere quae veram reformationem fere impossibilem reddunt.

Ecclesia institutionalis non tamquam communis fidelium communitas operatur. Ordinatur enim ut structura hierarchica et centralis, in qua potestas penes clerum est. Clerus hic, per saecula multa, sibi vindicavit ius decernendi quid credendum sit, quomodo vita fidei ordinanda sit, et quis in nomine Dei loqui possit.

Haec ratio operandi veram mutationem valde impedit. Quomodo structura transformari potest si ipsa noluerit propriam auctoritatem et modum agendi in quaestionem vocare?

In Evangeliiis, Iesus Nazarenus homines simplices congregat ut eos invitet ad vivendum proposito vitae fundato in iustitia, solidarietate, servitio pauperum atque transformatione mundi: hoc est quod ipse appellat «Regnum Dei». Sed in Ecclesia hodierna, nuntius iste multum abest a vita cotidiana.

Pro Regno in terra exstruendo, institutio totam suam vitam circa dogma (quid credendum sit), hierarchiam (quis praeest), et cultum (ritus et liturgiae saepe sensu carentes) constituit.

Anno 2025, celebratur millesimus septingentesimus anniversarius Concilii Nicaeni, momentum cardinale in historia Ecclesiae. Ibi, in foedere cum potestate politica Imperii Romani, hierarchia coepit auctoritative definire quid homines credere deberent. Ita natus est dogmatismus — una ex notis gravissimis et problematicis Ecclesiae: impositio veritatum clausarum et absolutarum, sine spatio dialogi aut communis veritatis inquisitionis.

Per tempora, cultus — Missae, ritus, preces formales — centrum factus est vitae ecclesialis. Non est ipse cultus quaestio, sed quod vocationem Iesu veram substituit: scilicet, activam deditionem pro mundo iustiori. Hodie multi fideles existimant sufficere «implere» Missam frequentando, sine cura pro dolore proximi aut transformatione sociali.

Post haec omnia latet clericalismus, id est, opinio quod soli sacerdotes habeant accessum privilegiatum ad Deum, ad veritatem, atque ad Ecclesiae gubernationem. Haec mentalitas per saecula confirmata est, tenens laicos — maiorem partem fidelium — in statu dependentiae et ignorantiae.

Revera, Ecclesia per saecula tenuit consilium quod limitavit accessum fidelium ad scientiam: vetita lectio Scripturae, persecutio opinionum dissidentium (ut in Inquisitione), et parva promotio theologiae inter laicos. Quo magis populus ignorat, eo facilius est ei sine quaestione accipere quid a pulpito praedicatur.

Exemplum clarum huius distortionis est cultus quarumdam imaginum religiosarum. Nuper in regione Hispaniae, orta est controversia de restauratione imaginis Virginis Macarenae. Homines ardentes disputant de colore oculorum eius aut longitudine ciliarum, quasi hoc aliquam significationem spiritualem aut doctrinalem haberet.

Curiosum — et sollicitudinem movens — est quod hi ipsi homines saepe omnino ignorant quid Iesus revera docuerit. In Evangeliiis (Matthaeus 12:46–50; Lucas 8:19–21; Marcus 3:31–35), Iesus matri suae biologicae non dat praecipuum locum, sed dicit veram familiam esse eos qui voluntatem Dei faciunt. Nihilominus, institutio huiusmodi superficialem devotionem promovit, quia attentionem ab nuntio radicali Iesu avertit.

Hic latet magna contradictio processus synodalis: illi qui debent mutationem ducere (scilicet hierarchia ecclesiastica), sunt ipsi qui maxime ex systemate vigente lucrum capiunt. Est sicut lupum ponere ad custodiam ovium.

Itaque, etsi conventus, synodi, disputationes habeantur, parum probabile est aliquid substantialiter mutari. Reformationes tantum exteriores possunt imaginem aperturae praebere, sed si radices problematis — potestas absoluta cleri, cultus vacuus, ignorantia theologica — non tanguntur, nihil mutabitur.

Si spes est, non est in elitis clericalibus, sed in basi: communitatibus fidelium qui Evangelium serio accipiunt, qui legunt, quaerunt, student, et cum mundo reali se implicant — non cum religiositate speciosa.

Ecclesiam reformare non est leges internas aut linguam mutare, sed essentiam nuntii Iesu recuperare: caritatem, iustitiam, aequalitatem et actionem transformativam. Sed hoc tantum fieri poterit si fideles desinant exspectare ut mutatio desuper descendat, et decernant iter a deorsum incipere.