Page 61 - heleco-93_Neat

La disvolviĝo de la klasbatalo inter 1918 kaj 1939, tio facilaĵoj, ĉefe por la malriĉularo. La industrio kiu dum estas, inter ambaŭ MondMilitoj, estis influita de du re- la milito estis orientita al la produktado de armilaro de- alaĵoj: la ekonomiaj sekvoj de la Unua MondMilito kaj vis esti rekonvertita al la normala produktado kaj tiu la ekzistado de granda ŝtato kun komunista reĝimo. La procezo postulis la fermon de fabrikoj kaj egan senla- ŝanĝoj de la situacio estis speciale percepteblaj en Eŭ- borigon, kio generis socian konvulsion kaj laborista ropo. Britio, Francio kaj Italio, kvankam estis venkintaj mobiliziĝo. La rusa revolucio fariĝis referaĵo por la la- en la milito, restis tre damaĝitaj. Britio ĉesis esti la plej boristaj amasoj de la kapitalistaj landoj. En januaro de potenca ekonomio en la mondo kaj komencis perdi 1919 Rosa Luxemburgo, Karl Liebknecht kaj Wilhelm sian kolonian imperion. En tuta Eŭropo la industria kaj Pieck fondis la Germanan Komunistan Partion, kaj tiu- agrara produktado tre malpliiĝis, kaj senĉese kreskadis monate mem okazis iu komunista ribelo, kiu fiaskis; la senlaboreco. Krome tiuj landoj havis grandajn ŝul- centoj da personoj, inter ili Rosa Luxemburgo kaj Karl dojn pro la militaj elspezoj. Tiuj problemoj estis pli Liebknecht, estis arestitaj, torturitaj kaj fine murditaj. gravaj en la venkitaj landoj: Aŭstrio kaj ĉefe Germa- En februaro de tiu jaro, estis murdita, en la germana nio. En 1924 oni aprobis la t. n. Plano Dawes, per kiu respubliko de Bavario, far iu ekstrem-dekstrulo, Kurt Usono renegocis la ŝuldon de Germanio, kaj en 1925 Eisner, lidero de la tiea socialista partio. Kiel reago de la sama potenco subskribis ankaŭ la Interakordon de la fortoj de maldekstraro formiĝis en Bavario iu Soveta Lokarno, per kiu oni renegocis la ŝuldon de Belgio, Respubliko imitaĵo de tiuj de Rusio. Sed post du mona- Ĉeĥoslovakio, Francio, Britio, Italio kaj Polujo. toj iu puĉo organizita de la registaro de Berlino metis Ja, tiam Usono estis, rezulte de la milito, la ĉefa ekono- perfortan finon al la eksperimento. La klasbatalo furo- mia kaj militista potenco en la mondo. Tial ke tiu lando ris ne nur en Germanio. En Francio, iu anarkiisto aten- eniris en la milito lastmomente, ĝi suferis malpli da cis, sensukcese, kontraŭ la registrar-prezidento Cle- perdoj kaj eltiris egan profiton el la konflikto. Estis far- menceau, en Barcelono oni deklaris ĝeneralan strikon. itaj en Usono grandparto el la armilaro, nutraĵoj kaj in- En marto, en Italio, la faŝistoj kreis la unuajn batalgru- dustriaj produktaĵoj kiuj estis necesaj al la eŭropaj mi- pojn. En Ĉikago estis tumultoj pro la rasa segregacio litantoj. Tio stimulis la usonan ekonomian kreskiĝon; tiam ekzistanta en Usono; 38 afrikusonanoj estis murd- ĝia terkultura kaj industria produktado estis tiam pres- itaj de blankuloj. Estis mobilizoj pro tiu kialo ankaŭ en kaŭ 45 procento el la tutmonda. Tial ke ĉiuj militintaj Omaho, kaj en Arkanso kie estis murditaj de 100 al landoj ŝuldis monon al Usono kaj ke ĉi tiu lando pose- 200 nigruloj. En decembro de tiu jaro 1919 en Usono, dis grandan rezervon de oro, la dolaro iĝis la ĉefa valu- la ministro pri Justico, Palmer, ordonis la arestadon de to en la mondo. Tiu ekonomia progreso ebligis ioman komunistoj kaj anarkiistoj timante ke okazu tumultoj. plialtiĝon de la salajroj kaj ĝeneralan pliboniĝon de la Kaj ankaŭ ekster la industriigitaj terzonoj de la mondo vivkondiĉoj de la civitanoj. Sed, kiel ĉiam okazas en la la burĝaro montriĝis agresema kontraŭ ĉia ajn revolu- kapitalismo, estis granda malegaleco inter la sociaj kla- cia signo. En aprilo, en Meksiko estis murdita Emilia- soj, kaj dum la jardeko 1919-1929 generiĝis iu grava no Zapata per iu embusko de la registaro, kaj en Hin- ekonomia krizo, kiun ni ekzamenos siamomente. dio la anglaj koloniaj trupoj sufokis popolan manifesta- Nun ni vidu kiel multe malboniĝis la situacio de la cion mortigante pli ol cento da personoj. malaltaj klasoj en Eŭropo. Ni jam studis la sekvojn de Ni memoru ke ĉio ĉi okazas kun la fono de la civila la mondmilito kaj de la civilmilito en Rusio, kie estis milito en Rusujo, en kiu intervenis, favore al la car- okazinte socialista revolucio en 1917. La NEP, kiu ans- ismaj militistoj, la ĉefaj kapitalistaj potencoj de la in- tataŭis la Militan Komunismon, utilis por plibonigi la dustriigita mondo. Tiam ankoraŭ estis vivanta Lenino. ekonomian situacion de la lando sed ne la vivkondiĉojn Li estis tre optimisma pri la ebleco ke la revolucio de la popolo. Nur post la aplikado de la Kvinjaraj Pla- triumfus en la alte industriigitaj landoj, ĉefe en Germa- noj, ekde 1928, estis perceptebla la pliboniĝo de la ĝe- nio. Tre iĝis fama lia aserto ke “la Komunismo estas la nerala situacio de la loĝantaro. Ankaǔ en la ceteraj eu- elektro plus la sovetoj”. Tio estis alia maniero esprimi ropaj landoj la jardeko post la milito estis plena je mal- la marksisman ideon ke por la socia liberiĝo de la sub- 61