Page 68 - heleco-93_Neat

Dum la jardeko de 1950 kaj unuaj jaroj de tiu de 1960 rojn al Kubo kaj okazigis hispanajn viktimojn spite al okazis granda procezo de sendependiĝo de la ĝis tiam tio ke la hispana faŝista reĝimo de Franko estis alianc- koloniigitaj landoj. En la strategio de la komunistaj ano de Usono. Sed Sovetunio kaj la landoj de la social- fortoj kontraŭ la imperiismo ludis gravan rolon la apo- ista bloko intense komercadis kun Kubo kaj helpis la go al tiuj sendependigaj movadoj. Sed rimarkindas ke kuban reĝimon. Usono devis toleri tion por ne iniciati la ĉefa imperiisma potenco, Usono, ne havis tiutipajn mondan militon kun Sovetunio ĉar tiaspeca milito re- koloniojn. La ĉefaj koloniistaj landoj estis Britio, Fran- zultus tre danĝera por ĉiuj pro la uzado de nukleaj cio, Belgio… krom la venkitoj en la Dua MondMilito: bomboj kiujn posedis ambaŭ potencoj. Sed kiam Kruŝ- Germanio kaj Italio. La dominado de Usono en Latin- ĉovo interakordis kun Fidel Kastro la instaladon de 40 Ameriko estis alitipa ol la tradicia koloniismo. La la- misilo-ĵetejoj en Kubo kaj oni komencis konstrui tiujn tinamerikaj landoj estis sin liberigintaj el la eŭropaj ko- instalaĵojn, la tiama uson-prezidento J. Kennedy faris loniismo, ofte dank’ al usona helpo, en la 19-a jarcen- ultimaton kiu igis rekonsideri la aferon. Oni alvenis al to. Ili, ja, havis apartan registaron, kun sia flago, himno interakordo inter ambaŭ potencoj ke Rusujo retirus la kaj aliaj eksteraj signoj de suvereneco, sed en la ekono- misiloj kaj Usono kompromisus ne invadi la insulon. mia tereno ili estis plensubmetitaj al la usona imperiis- Fakte la reĝimo de F. Kastro plurestis dum la tuta daŭ- mo, kaj estis fiaskintaj movadoj, kiel tiu de Francisko ro de la Malvarma Milito kaj eĉ poste. Villa kaj Emiliano Zapata en Meksikio, kiuj intencis En tiu epoko Sovetunio kaj la socialista bloko ĝenerale superi tian situacion. Nu, la eŭropaj koloniistaj landoj ĝuis ankoraŭ je sufiĉe da prestiĝo inter la amasoj de la komprenis ke ili ne plu povos subteni siajn koloniajn kapitalistaj landoj. Inter la aferoj pri kiuj ambaŭ blokoj imperiojn kiel ĝis tiam. La rezisto de la koloniigitaj po- rivalia estis la kosmo-konkurado, t. e. la vet-konkuro poloj igis ke al la koloniistaj potencoj ne rezultis rent- en la tereno de la kosmo-esplorado, Sovetunio estis la ebla, profitdona, la pluokupado, pere de armeo, de la unua kiu metis en orbiton iun artefaritan sateliton. koloniaj teritorioj. Kaj ĉar la motivigilo de tiu okupado Poste daŭris tiu konkurado kaj Usono estis la unua –kaj estis ekonomitipa, oni alvenis al la konkludo ke estus la sola– kiu sendis tripulitajn kosmoŝipojn al la luno. prefere aranĝi la aferon simil-maniere kiel estis solvita Kompreneble. Krom la scien-teknika intereso de tiu es- en LatinAmeriko la antaŭan jarcenton: koncedi forma- ploro, la vet-konkurado estis batalo celante la akiron de lan sendependecon al tiuj teritorioj sed konservante ĉi politika prestiĝo. En tiu tereno kaj en aliaj iompostiom ties ekonomian kontrolon. Tiucele oni kreis artefaritajn evitentiĝis teknikan superecon de la kapitalista super- landojn ene de kies limoj estis enkalkulitaj malsamaj potenco. etnoj kaj/aŭ gentoj kun malsama religio kaj lingvo por Sed en la jardeko post 1960, kiel dirite, ankoraŭ estis ke ne manku en ili kialoj de interna malstabileco kaj granda la prestiĝo de la socialista kaj komunista tend- febleco kiu permesus al la (eks)koloniistaj potencoj aro, kaj ĉefe ties idearo. Tio reliefiĝis en la fakto ke la mastri la aferojn de la (eks)kolonioj. Krom tio la eks- RomKatolika Eklezio kunvokis novan Koncilion por koloniistaj landoj klopodis krei en tiuj ĵus sendepeng- studi la adaptiĝon de tiu religia institucio al “la novaj itaj landoj privilegian klason au eliton kiu generus kaj signoj de la tempoj” laŭ sia propra esprimo. La Dua provizus lakeajn regantojn kies klasa intereso estus de- Vatikana Koncilio okazis inter la jaroj 1962 kaj 1965. fendi la ekonomiajn interesojn de la koloniista metro- Ekde la epoko de la Koncilio de Bazelo (1431), lasta polo. Kiam en iu el la novaj landoj, la regantoj ne al- intenco de memreformo de la Eklezio, ĉiuj sekvintaj ĝustiĝis al tiu lakea rolo kiun la imperiismo asignis al koncilioj (Florenco, Laterano 5-a, Trento, kaj Vatikano ili, kiel okazis kun Patrice Lumumba en Kongolando 1-a) havis reakcian karakteron kaj pli kaj pli metis la en 1960, la koncerna koloniista lando, kun la helpo de Eklezion kontraŭ ĉiuj progresistaj ideoj disvolviĝantaj la usona CIA, faris ĉion eblan por restarigi la situacion en la mondo. En la 20-a jarcento la situacio de tiu ins- de imperiista kontrolo kaj ekstermi la revoluciulojn. titucio estis neeltenebla, kaj per tiu Koncilio Vatikano Sed por la imperiismo ne ĉio estis sukcesoj en tiu fron- 2-a oni intencis prezenti pri ĝi bildon pli akordigeblan to de la popolaj liberigaj movadoj. Komence de la jaro kun la socia evoluado. Tamen la afero estis malfrua kaj 1959 triumfis en Kubo revolucio subgvide de Fidel mise disvolviĝata. La Eklezio ne kuraĝis alfronti siajn Kastro. Ĉi ties registaro iompostiom estis alprenante ĉefajn problemojn: la dogmaro, la hierarkio kaj la kul- socialistan karakteron: agrara reformo kaj aliaj dispozi- to. Pri ĉi lastaj oni faris nur iujn etajn retuŝojn. La ĉef- cioj kiuj damaĝis la usonajn ekonomiajn interesojn en aĵo de la konciliaj ŝanĝoj pli emfazis pri socialaj refor- la insulo, naciigo de ĉiuj entreprenoj, alianco kun So- moj; estis deklaroj favore al pli justa distribuado de la vetunio… Fiaskis ĉiuj klopodoj de la CIA por mal- produktaĵoj kaj mondaj riĉaĵoj, oni publikigis progres- stabiligi la situacion en la lando laŭlonge de la jaroj istajn enciklikojn pri tiu temo, sed ĉiam restante klara 1959 kaj 1960: teroristaj atakoj, komerca blokado… la rifuzo al la Komunismo kvankam sen la morala kon- kaj ankaŭ la invado de la insulo far dungitaj soldatoj damno kiu karakterigis la antaŭajn epokojn de la Ekle- kun usona helpo kaj organizo. La usona komerca blo- zio. Nu, la oportunismo de tiu eklezia teniĝo evident- kado al Kubo estis apogita kaj sekvita de la landoj de iĝis poste, en la fina etapo de la Malvarma Milito, kiam la kapitalista mondo kvankam tio signifis damaĝon an- la institucio reprenis sian kontraŭkomunistan karakte- kaŭ por tiuj landoj. Ekzemple, Hispanio volis konservi ron kaj forgesis la spiriton de la 2-a Vatikana Koncilio siajn historiajn kaj komercajn rilatojn kun la insulo kaj remetante sin en situacion el kiu ĝi ne scias kiel eliri en la usona marameo atakis hispanan ŝipon portantan va- la unuaj jardekoj de la 21-a jarcento. 68