Page 42 - heleco-95

Estus tre longe kaj nenecese por la celo de nia ra- ado pri la posedo de tiu teritorio, Kastilio fariĝis
porto pridetali la multajn politikajn kaj reĝ-fami- fakte sendependa regno en la jaro 1065. De tiam
liajn paŝojn, kaj pacajn kaj militajn, kiuj estigadis, ĝi kreskadis pro la konkero de novaj teroj forpren-
iom-post-iom, la nuntempan situacion. Ni diru, itaj el la maŭroj sed ankaŭ el la najbara Regno de
tamen, ke ĝis la jaro 1491, kiam definitive kolap- Leono kun kiu plurfoje estis reunuigita okaze de
sis la maŭra dominio en Hispanio, la malfortiĝo de reĝaj geedziĝoj ĝis la definitiva unuiĝo en la jaro
la muzulmana povo estis preskaŭ senĉesa. Ni jam 1230. De tiam jam ne plu oni povis temi pri Regno
priskribis la ĥaosan situacion ekzistantan en la de Leono sed pri Regno de Kastilio, kies ĉefurbo
kordova kalifejo fine de la reĝado de Alfonso la 3- estis en Burgoso. Rimarkindas ke ekde la jaro 1139
a. La nehaltigebla dekadenco de la emirejo iome Portugalio jam estis senpenda regno, post la ribelo
sin detenis dum la epoko de la militestro Alman- de iu grafo, nomata Alfonso Henriko, kontraŭ la
zoro (939-1002). Li ne estis emiro sed de sufiĉe reĝo de Leono.
humila origino li altrangiĝis en la kortego de la Estis ĝuste la Regno de Kastilio kiu entreprenis la
sultano dank’ al miksaĵo de saĝeco, kapablo kaj ĉefajn iniciatojn cele forigi la muzulmanojn el
intrigoj. Liaj kampanjoj en Magrebo kaj kontraŭ la Hispanio kaj konstrui novan nacion per reunuiĝo
Regno de Leono iome refortigis la andaluzian kun la ceteraj regnoj de la Iberia Duoninsulo. Ni
regnon. Liaj kampanjoj kontraŭ la Leona regno, vidu ekzemple, tion kio okazis en la jaro 1212.
estis tre sukcesaj kaj venkaj. En la jaro 997 li eĉ Tiam estis okazinte ia refortiĝo de la muzulmana
alvenis ĝis Kompostelo kaj disrabis tiun urbon. mondo. Estis nova maŭra kalifejo en Andaluzio
Sekve li intencis rekonkeri kristanan teritorion kaj sed ties centro ne estis Andaluzio sed Magrebo.
instalis maŭran loĝantaron en Zamoro. Sed, ĝene- Tiu nova kalifejo, nomata Almohada, kiu enkarn-
rale, sia tuta militado estis preskaŭ nur razioj, igis politikan kaj religian revolucion en la muzul-
acejfoj, kaj fine de sia vivo li estis rekonkerinte mana mondo, post etendiĝi tra norda Afriko dis-
neniun teritorion por la kalifejo. En la andaluzia vastiĝis ankaŭ en Hispanio. Ekde la jaro 1145, dum
regno la civilmilito komenciĝis en la jaro 1009 per iomete pli ol 30 jaroj ĝi aldonis al sia imperio la
puĉo en kiu estis murdita iu filo de Almanzoro kaj sudan duonon de la Iberia Duonisulo. La almoha-
surtroniĝis kiel emiro iu pranepo de Abd-el-Rah- doj forĝis imperion kiu ampleksis ekde Santaremo
mmano la 3-a. Laŭlonge de la konflikto, la diver- en Portugalio ĝis Tripolo en Libio, kaj sukcesis
saj kontraŭbatalantoj petis helpon al la kristanaj haltigi la kristanan avancadon kiam, en la jaro
regnoj. Kordovo kaj ties suburboj estis plurfoje 1195, ili venkis la kastiliajn trupojn en la batalo de
dispreditaj. Dum iom da tempo la kortego de la Alarkos’. Nu, la iniciato renversi tiun situacion de
regno estis translokita al Malago. Laŭlonge de 20 maŭra supereco en Iberio estis de la Regno de
jaroj sinsekvis dek malsamaj kalifoj, tri el ili apar- Kastilio, konkrete ties Reĝo Alfonso la 8-a, la sa-
tenantaj al iu disnastio malsama ol la umeja. Meze ma kiu estis venkita en Alarkos’. Ĉi-foje li penis
de totala malordo, iom-post-iom formiĝis la t. n. aliancigi ĉiujn regnojn de Iberio por alfronti la al-
tajfoj aŭ tajfaj regnoj per la sendependiĝo de Al- mohadan povon, kaj sukcesis detrui ĉi tiun en la
merio, Murcio, Alpuento, Badaĥozo, Karmono, fama batalo de la Navas de Tolosa. Depost tiu
Denio, Granado, Onubo, Morono, Silveso, Torto- malvenko la Almohada Kalifejo baldaŭ dispeciĝis
so, Valencio, Albarracino kaj Zaragozo. La lasta kaj reestiĝis la situacio de tajfaj regnoj en procezo
kalifo, Hiŝamo la 3-a, estis detronita en la jaro de nerenversebla dekadenco de la muzulmana po-
1031 kaj tiam formiĝis la tajfo de Kordovo. Tiam, vo en Hispanio. Sed la kristanaj regnoj ne sciis
sendependiĝis sub la regado de arabaj, bereberaj profiti tiun por ili favoran situacion por atingi fi-
aŭ slavaj klanoj ĉiuj ceteraj provincoj de la Anda- nan venkon sur la Islamo; ankaŭ inter ili estis mal-
luzia Regno. akordo, kaj la fino de la procezo prokrastiĝis ĝis la
Kompreneble, ĉio ĉi plifaciligis la konkeradon de jaro 1492.
la muzulmana teritorio far la kristanoj. Tiam, krom Tiam jam la tri grandaj kristanaj regnoj estis multe
Navario, nur la Regno de Leono, foje separita el kreskintaj. Kastilio estis disvastiĝinta ĝis la mara
Galegio, foje reunuigita kun ĉi tiu, ĉefrolis la kon- sudo de la lando kaj estis komencinta konkeri la
traŭ-muzulmanan ofensivon. Sed oni devas relief- Kanarian insularon. Ankaŭ Portugalio estis dis-
igi ke laŭ la pasado de la tempo, pli kaj pli evi- vastiĝinta ĝis la suda, mara limo de sia landa fran-
dentiĝis la plifortiĝon de tiu grafejo nomata Kas- ĝo, kaj konkerinta la Acoran Insularon kaj aliajn
tilio. En la jaro 1035, kvar jarojn post la disfalo de teritoriojn en Afriko dum siaj navigantoj estis en-
la kordova emirejo, la grafejo de Kastilio estis treprenante planojn esplori la marbordojn de suda
kaŭzo de malakordo kaj eĉ milito inter la regnoj Azio. Aragono estis sorbinta la ceteron el la kata-
de Navario kaj Leono. Post plurjardeka konflikt- lunaj grafejoj kiuj iam konstituis la Hispanan Mar-
42