Page 11 - heleco-93_Neat

klasbatalo… Tiutipaj homaj kolektivoj, teknike, po- prirakontantaj la historion de la faraonoj kiuj reĝis vas esti konsiderataj kiel «komunistaj», sed ili tute ekde tiu loko. Kial la oficiala historio de la Antikva ne estis paradizaj aŭ idealaj socioj. Ili ne povas esti Egiptio dekretis tiun cenzuron aŭ Damnatio memo- konsiderataj kiel modelo kiu devas esti restarigata. riae kontraŭ Akenaton’ kaj ĉi ties sukcedinto? Dank’ La fakto ke la fruktoj de la produktado estus distri- al la arkeologiaj dokumentoj konservitaj en Amarna, buataj egalece inter ĉiuj membroj de la komunumo nun ni scias ke la antikva nomo de tiu urbo estis ne signifis konkordajn interhomajn rilatojn. Estis tre «Ajetaton’» kio en la egipta lingvo signifas «Hori- malfacile, en la tiama disvolviĝo de la laboriloj, el- zonto de Aton’». Aton’ estas la nomo de unu el la tiri profiton el la tero. Ne ekzistis privata proprieto multaj dioj de la egipta panteono, adorata antaŭ kaj de la tero sed la homaj komunumoj devis senti la ne- post la reĝado de Akenaton’. La problemo estis ke ceson defendi sian teritorion kontraŭ aliaj homaj tiu faraono proskribis la kulton al la ceteraj dioj kaj grupoj kiuj pretendus okupi ĝin, aŭ serĉi alian terito- igis el Aton’ la Unusola Dio. La ŝanĝo estis revolu- rion kiam la propra ne sufiĉis por la nutrado de la cia kaj ne nur de teologia vidpunkto. La afero iome grupo. Tio neeviteble estis kaŭzo de militado inter la rilatis ankaŭ al la klasbatalo. La rezulto de la religia diversaj homaj komunumoj aŭ grupoj, kaj en tiutipaj reformo de la faraono ne estis nura monolatrio (unu- militoj estis neniu loko por la kompato. La nepra latrio) sed vera monoteismo laŭsence ke ĝi kunhavis destino de la venkitaj grupoj estis la kompleta eks- ne nur kulton sed ankaŭ ian moralan sencon. Ja, la termiĝo. La rasismo, ksenofobio, malamo al la frem- ideo de monoteismo enportas la koncepton de egal- duloj… tre rimarkindaj ankaŭ nuntempe, havas pli eco inter la homoj. En la kazo de la monoteismo de profundajn radikojn ol la klasbatalo. Aton’ oni povas vidi per la hieroglifoj de Amarna ke Ankaŭ interne de la grupoj ne ekzistis perfekta paco. en la preĝo-himnoj al tiu dio –komence asimilita al Abundis perforto inter la viroj kiuj celis samajn vir- la suno– formulitaj de Akenaton’, oni emfazas pri la inojn, kaj en la kazo de la matriarkecaj komunumoj, egaleco de la homoj kiam oni asertas ke la Atonaj inter la virinoj kiuj celis samajn virojn. Krome, ŝaj- sunradioj egale bonfaras al ĉiu homo. Kaj estas an- nas ke la evoluo de matriarkecaj al patriarkecaj so- kaŭ la informo ke tiu faraono abolis la sklavecon kaj cioj ne estis paca. La nuntempa masklismo (sub- admonis al interhoma amo. Sed nek tiam nek nun- premado kaj perforto de la viroj kontraŭ la virinoj) tempe rezultas facila la socia ŝanĝo celantan inter- estas rezulto kaj postrestaĵo de tiu konflikto, neniam homan amon ene de senklasa socio. La eksperimento tute solvita. Ankaŭ ĝi havas pli profundajn radikojn de Akenaton’ fiaskis jam komence de la reĝado de ol la klasbatalo. Ĉi tiu priskribo de la praaj socioj ne lia sukcedinto, kaj ŝajnas ke la socia kaj religia ren- estas nura spekulativado. Ankoraŭ nuntempe ekzis- versiĝo estis perforta interfrontiĝo de la homoj kiuj tas tie kaj tie restaĵoj de tiutipa homa organizo kiuj estis akceptintaj la reformon de Akenaton, sklavoj povas esti rekte pristudataj. Do, la vera idealo, la kaj aliaj malalt-klasuloj, kaj la rifuzintoj de tiu ŝan- komunismo kiun la homaro devas celi, devas meti ĝo: politeisma pastraro, aristokrataro, militistaro… finon ne nur al la klasbatalo sed ankaŭ al ĉiuj ceteraj Malfeliĉe, la disponebla informo pri tiu periodo ne homaj konfliktoj, kaj ankaŭ harmoniigi la rilaton de permesas al ni ekscii kiamaniere la abolita sklava la- la homo kun la Naturo. Ĉi tiu lasta konflikto ne estas boro estis anstataŭita de alitipa produktad-sistemo. tiel antikva kiel la antaŭe menciitaj. Fakte ĝi nur Ni ne scias, ankaŭ, kiajn formojn je popola klerigado iom-post-iom iĝis grava ekde la komenciĝo de la in- pretigis la reĝimo de Akenatono por diskonigi ĝian dustria revolucio, sed lasttempe ĝi estas akirante ve- idearon kaj plifirmigi la reformojn. La steleoj montr- re zorgigan aspekton; la homaro estas alfrontante ĝin antaj la faraonajn ceremoniojn honore al Aton’, nun tiel fuŝe kiel la ceterajn kontraŭdirojn. troviĝantaj nur en Amarna, ekzistis tiam en tuta Sed tial ke la homaro penas solvi ĉiujn-ĉi konfliktojn Egiptio kaj tio sendube estis propagando de la mo- kaj kontraŭdirojn, indas ke ni atentu pri ĝia longdaŭ- noteismaj novaĵoj sed estas dubinde ke la popolaj ra strebado eĉ se la rezulto de ĝiaj provoj ne estis klasoj kapablus legi la hieroglifajn tekstojn kiuj en- kompleta sukceso: verdire ĝi ankaŭ ne estis komple- portis la idearon de la nova reĝimo. Ĉu oni entre- ta fiasko. Ĉiukaze eblas eltiri instruon tiel el la suk- prenis ian programon de popola instruado? Oni scias cesoj kiel el la fiaskoj. nenion pri tio. Tamen, jes ja, ni povas eltiri iajn Inter la konataj provoj establi senklasan socion, eble konkludojn, nome, ke la iniciato de la reformoj venis la plej antikva estas tiu de la faraono Akenaton’ (14- desupre, de la faraona povo, sed ke ĝi ĝuis apogon a jarcento a. K.). Notindas ke pri tiu egipta reĝo la tiel de kleraj sektoroj de la egipta socio kiel de parto historiistoj sciis nenion ĝis meze de la 19-a jarcento, el la subpremitaj amasoj. Ĉio ĉi evidentigas ke la kiam estis malkovrita en la loko nuntempe nomata kondiĉoj de tiu kulturo estis maturintaj por evoluo al Amarna la ruinaĵoj de antikva urbo pri kiu oni sciis monoteismo. La plej religia popolo de la tiama mon- nenion ĝis tiam. En tiu loko aperis arkeologia mate- do estis la alvokito por entrepreni tian reformon. La rialo kiu tute mankis en la cetero de la egipta terito- rezulto ne estis plensukcesa sed ankaŭ ne plenfias- rio, t. e. statuoj kaj gravuritaj desegnoj kaj skribaĵoj ka. Ne estis la sola fojo en la historio en kiu la 11