Page 14 - heleco-93_Neat

antaŭ la epoko de Joŝijo, kiu kulminis per la definiti- juda kulturo. Kiam la judoj aĝis 13 jarojn ili jam es- va fiasko de la procezo. Legante tiun libron, neevit- tis kapablaj legi tiujn skribojn en la sabata kulto de eble venas al la penso la revolucio entuziasme ko- la sinagogo. La instruo estis destinita nur al la viroj, menciĝinta en Rusujo ĝuste antaŭ unu jarcento, la sed la legado en la sinagoga kulto, adresita ankaŭ al evoluo de la socialistaj reĝimoj dum kelkaj jardekoj la virinoj, prezentadis laŭlonge de ĉiu kvaro da sin- kaj la fiaska kulmino de tiu procezo en la jaro 1989. sekvaj jaroj la tutan enhavon de la ampleksa biblia Tiu skemo estas klasikaĵo kiu senĉese ripetiĝas en la libraro, kiu krome estis komentata kaj debatata en la homa historio. asembleaj sesioj. Tiutipa neelitisma klerigado de la La dua tasko de la skribistoj de la skolo de Ezra kaj popolo ekzistis tiam en neniu alia socio. postaj estis la reinterpretado de la libroj de la profe- En la sojlo de la nuna erao, kiam Judujo troviĝis sub toj eltirante el ili revo-renaskiĝon, esperon pri glora la superregado de la Romia Imperio, la socia tereno estonteco por la popolo de la Libro, la Mesia epoko, estis denove preta por ia probo de la idealo. Tiam la t. e. la anoncon de la restarigo de la gloro de Israelo templo de Jerusalemo, la juda teokratia monoteisma far ia eksterordinara reĝo (Mesio) sendota de Dio. reĝimo, estis eble la plej granda koncentriĝo de reli- Tiu espero fortikigis la decidemon de la juda popolo gia praktikado iam ekzistinta en konkreta geografia kontraŭ-rezisti, dum la lastaj jarcentoj antaŭ la nuna areo kaj epoko. La famo de tiu religio kaj ties espero erao, la militajn kaj kulturajn ofensivojn kontraŭ sia pri baldaŭa alveno de la reĝo-Mesio estis etendiĝinta specifa religia identeco, ĉefe tiujn de la helenistaj kaj foren de la limoj de la juda popolo. La intelektularo romia potencoj. de la Romia Imperio kaj de Partiujo, kiu jam ne plu Nun oni devas klarigi kial tiu ideologio elpensita de povis akcepti la politeismajn paganajn kultojn, rigar- intelektuloj fariĝis, dum la postekzilaj jarcentoj, inti- dis kun intereso kaj fascino la religian sperton de ma komponaĵo de la Judujo kaj multaj frem- animo de la juda popo- Ezra legas la leĝaron al la popolo duloj vizitadis la mo- lo. Kiam la ŝanĝo de la noteisman templon de politikaj cirkonstancoj Jerusalemo kaj kelkaj ebligis la revenon de la el ili konvertiĝis al la ekzilitoj el Babilonio al judismo. Tiusence ŝaj- Judujo, ili ĝuis grandan nis ke tiam oni estis prestiĝon antaŭ la oku- plenumante la profet- loj de la malkleraj po- aĵon kiun Jesajo estis polanoj kiuj estis rest- formulinta, antaŭ prok- intaj en la lando. Sur- simume okcent jaroj, baze de tia prestiĝo ke Jerusalemo kaj la re- estis relative facile ge- ligio de Israelo iam es- neri liderecon kapa- tos “lumo por la na- blan entrepreni la re- cioj”. Oni devas aldoni starigon de la juda so- la ekzistadon de diver- cio, la rekonstruon de la templo kaj reigon de la saj sektoj kiuj konkuradis en la instruado kaj inter- celebrado de ĉi ties kulto. La sceno de Ezra legante pretado de la Skribaĵoj kaj la praktikado de la Torao: al la popolo la ĵusfinredaktitan religian leĝaron estis, la skoloj de Hilel kaj Shamaj nur inter la fariseoj, fakte, la fonda aŭ konstitua akto de la juda religio. plus la diversaj sektoj ne fariseaj, kiaj la sadukeoj, la Sed ĝi enportis ankaŭ la ĝermon de aliaj aferoj nun- zelotoj, la esenoj… tempe ekzistantaj: la kristanismo, la islamismo, la En tiu kunteksto, la tiam esperata Mesio estis multaj socialismo, la cionismo… kaj Esperanto. malsamaj aferoj por multaj malsamaj hom-tipoj. Ĉar Notindas ke dum tiuj postekzilaj jarcentoj, antaŭ nia la superreganta ideologio devis promocii la rekons- erao, floris en Judujo potencaj institucioj kapablaj truadon de la lando kaj de la religio, tio generis ian forĝi la popolan animon. Krom la Templo kaj ties senton je patriotismo cionist-tipa. Tial multaj judoj pastraro kaj skribistaro, la Sinedrio (Senato konstitu- esperis ke la tuj aperonta Mesio estus grava milit- ita de plutokratoj), estis ankaŭ la novaĵo de la popola estro kiu liberigus la popolon el la romia jugo kaj asembleo, t. e. la Sinagogo. En ĉiuj vilaĝoj aŭ urb- konkerus por la juda popolo grandan imperion, t. e. etoj de Judujo ekzistis unu sinagogo, en la pli gran- ia juda versio de personuloj kiaj Julio Cezaro kaj daj urboj estis kelkaj, kaj en Jerusalemo estis multaj. Aleksandro la Granda. Por la atendantoj de tiutipa Ĉiu sinagogo estis la asambleejo de iu komunumo. mesio, la idealo havis naci(ism)an koloron. Estas la Ene de ĝi oni aranĝis aferojn kiel bonfarado, solvado problemo de ĉiuj naciistoj: ili ne pretendas plibonigi de konfliktoj… En la sinagogaj lernejoj oni instruis la situacion aŭ ŝanĝi la sistemon, ili emas nur instal- la infanojn pri la religiaj skriboj, kiuj enportis ankaŭ iĝi komforte en la maljusta sociordo. Tiuj cionistoj la historion de sia popolo kaj aliajn elementojn de la de la unua jarcento de la nuna erao havis mesiojn el 14