Page 19 - heleco-93_Neat

Tiu situacio de klientoj signifis, kiel dirite, la devon de ranaj soldatoj, establi en la kolonioj malmobilizitajn iuj servoj kaj iuj pagoj al la patrono, sed dume la klien- soldatojn, koncedi romian civitanecon al la latinoj kaj toj ĝuis la apogon de la patrono por pergajni viv- italoj kaj rajtigi la kavalirojn plenumi en la provincoj rimedojn. Do, la rilato patrono-kliento estis konvena iujn magistratajn funkciojn ĝis tiam rezervitajn por la por ambaŭ. La klientoj emancipitaj de riĉaj kaj alt- senat-klasanoj. rangaj patronoj ĝuis pli grandan profiton kaj favorojn, En la jaro 133 Tiberio igis aprobi la agraran leĝon Ro- ekzemple, en la unua jarcento la imperiestroj Klaudio gatio Sempronia, kies aplikado, dum kelkaj jaroj, per- kaj Nerono havis kiel ministrojn eks-sklavojn emancip- mesis la restariĝon de la eta kampara propraĵo en Italio itajn. La rilato patrono-kliento, laŭ la leĝo ne estis tiel kaj la plikreskadon de la loĝantaro kapabla servi en la rigida kiel inter la mastroj kaj la sklavoj. La kliento po- armeo. La reformo inkludis krome la rajton je civit- vus, se al li tion interesus, ĉesigi la rilaton kun la patro- aneco por la italoj kaj iujn leĝajn ŝanĝojn por ke la ka- no, sed tio tre malofte okazadis ĉar, kvankam la leĝo valiroj havu alirecon al iuj juriaj funkcioj. Tiu lego ve- ne estis tre strikta tiurilate, la rompo de tiu rilato estis kis perfortan kontraŭstaron de la senata aristokrataro malbone taksata de la socio, t. e. estis ia socia premo kaj la rezultinta klasbatalo baldaŭ eliris el la laŭlegaj respekti ĝin. formoj kaj alprenis karakteron de politika disputo en Ni vidis la scenejon kaj la protagonistajn klasojn de la kiuj ambaŭj partioj faris elpaŝojn de pridubinda leĝeco romia socio; nun ni vidos la disvolviĝon de la klasba- kiu fine evoluis al malkaŝa perforto. Kiam Tiberio pre- taloj inter la priskribitaj sociaj klasoj. En la jaro 146 a. zentiĝis por nova mandato kiel tribunuso li estis murd- K. finiĝis la t. n. punikaj militoj inter Romio kaj Karta- ita kune kun kelkcento da siaj partianoj far iu grupo da go per la detruo de ĉi tiu urbo far la romianoj. De tiam kolerigitaj senatanoj kaj armitaj homoj. la romia potenco havis liberajn manoj por finkonkeri Sed en la sama jaro 123, Kajo Grako, frato de Tiberio, ties imperion ĉirkaŭ la Mediteranea maro. Sed de tiam estis elektita tribunuso de la popolo kaj entreprenis in- ankaŭ eksplodis ĉiuj inter-klasaj kontraŭdiroj de la ro- tensan leĝo-faran aktivadon en la sama linio de mal- mia socio. La unua el ili disvolviĝis dum la jaroj 134 al fortigo de la oligarkio: limigo de la politikaj funkcioj 121 antaŭ nia erao. Estis la de la aristokratoj elposten- tiel nomata periodo de la igitaj de la popolo, punado Grakoj. La fratoj Tiberio de la ŝtataj funkciuloj kiuj kaj Kajo Grako estis tribu- kondamnis civitanojn sen nusoj de la plebo. Kiel jam ebleco je apelacio al la po- dirite, la tribunusoj de la polo… kaj plibonigo de la plebo estis magistratoj kiuj sociaj rajtoj de la popol- reprezentis la plebon de anoj: agrara leĝo por ke la Romo en la Senato kaj ha- popolaj tribunusoj povu dis- vis iujn prerogativojn kiel La fratoj Tiberio kaj Kajo Grako, pozicii distribuon de la pu- la rajto vetoi leĝojn mal- tibunusoj de la plebo. blikaj teroj de la provincoj, favorajn por la plebo kaj ekskludi la senat-klasanojn proponi aliajn favore al la el la juriaj funkcioj. La par- popolaj klasoj de la socio. La ekzistado de tiutipaj ma- tio de optimates tre perforte reagis kontraŭ la leĝo- gistratoj montras ke, iomgrade, la romia socio estis tra- faraj iniciatoj de la Grakoj. Okazis perfortaj interfront- vivanta situacion de duobla povo, t. e. situacio en kiu iĝoj inter la membroj kaj la klientoj de tiu superreganta la politika povo ne estas klare kontrolata de unu klaso klaso kaj la partio de la popolanoj. En la jaro 121 la sed kundemarŝata de antagonismaj klasoj. Tiaj situa- Senato rajtigis la konsulon Lucio Opimio por ke ĉi tiu cioj ne estas oftaj en la historio sed ankaŭ ne estas tro decidu ĉion necesan por meti finon al la politiko en- raraj. La situacio de duobla povo en la romia socio es- treprenita de Kajo Grako. Sekve de tio multaj partianoj tis sufiĉe longdaŭra, pli ol unu jarcento kaj duono, sed de Kajo estis murditaj kaj Kajo sin mortigis. Tiaj faroj tute ne estis stabila, t.e. abundis la konfliktoj, la soboj estis tre gravaj en la historio de Romo ĉar laŭ la tra- kaj la soroj… En la periodo de la Grakoj tiu duobla po- dicio kaj la leĝo, estis sakrilegio ataki tribunuson de la vo konkretiĝis, ne unuafoje, en iu grava krizo kiu tre plebo kaj mortigi civitanojn sen ĉi ties apelacio al la malstabiligis la sistemon. Ĝenerale, la aristokrataro ler- popolo. La disvolviĝo kaj rezulto de tiu konflikto mal- te konservadis siajn privilegiojn kontraŭ la postuloj de fermis en la romia socio procezon de interklasa mal- la popolaj klasoj. Fakte, preskaŭ ĉiuj tribunusoj de la konfido kiu kulminis post kelkaj jardekoj per krizo en plebo apartenis al la senat-klaso. La fratoj Tiberio kaj kiu dronis la respublika reĝimo. Notindas ke la postaj Kajo Grako mem estis patricioj, el la fama familio de imperiestroj alprenis kaj efektivigis plejparton el la la Scipionoj kiuj estis ludintaj gravan rolon en la pu- politika projekto de la Grakoj. nikaj militoj. Sed en la plenumado de sia tribunusa ro- Sed la interklasaj kontraŭdiroj de la romia socio preter- lo, Tiberio Grako entreprenis leĝan kampanjon kontraŭ pasis la eblecojn de la reformoj elpensitaj de Tiberio la privilegioj de la optimates kaj favore al la urba ple- kaj Kajo Grako. Estis kontraŭdiroj ene de la patricia bo, la italoj kiuj ne havis romian civitanecon kaj la klaso mem; fakte la Grakoj estis patricioj, kaj ankaŭ kavaliroj de la Ordo Equester. La celitaj de li leĝoj Cezaro kaj aliaj imperiestroj kiuj entombigis la respu- postulis: disdoni terojn inter la urba plebo kaj la vete- blikon de la aristokrataro. Kaj same ene de la 19