Page 21 - heleco-93_Neat

Estis, do, tri jaroj da sanga kaj senutila milito, en kiu, posteno ankaŭ Mario, sesfoje konsulo, venkinto de Vi- krome, komence Romo suferis severajn malvenkojn. riato en Iberio, de Jugurto en Numidio kaj de la cim- De milita vidpunkto la afero por la romianoj pliboniĝis broj kaj la teŭtonoj dek jarojn antaŭe. Ambaŭ milit- nur kiam prenis la komandadon de la romia armeo estroj ambiciis la komandon de la armeo kontraŭ Mitri- Kornelio Sullo kaj poste ankaŭ Kajo Mario, la plej fa- dato, kaj kvankam ĝis tiam ili sin tenis amikece, ko- ma generalo de tiu epoko. Sed paradokse, la politika menciĝis konkurado en kiu ili mobilizis ĉiujn politi- rezulto de la milito estis favora al la italaj aliancanoj. kajn influojn por atingi la nomumon el la Senato. An- La sufokado de la ribelo eblis nur tial ke iom-post-iom kaŭ tiaj intrigoj estis normalaj en la romia socio laŭ la iuj el la aliancanoj retiriĝis el la itala koalicio kiam oni maniero kiel funkciadis la respubliko de Romo. koncedis al ili la postulitajn rajtojn. Fine restis eks- La senato de Romo preferis elekti Kornelion Sullon kluditaj el tiuj rajtoj nur tiuj popoloj kiuj rezistis batal- por tiu grava posteno en Azio. Li, ja, estis patricio el la ante ĝisfine. Sed tio estis nur provizora rezulto ĉar en plej antikvaj familioj de Romo. Mario, kvankam grava tiu sama unua jarcento a. K. eĉ tiuj popoloj akiris la militestro kaj tre riĉa homo, estis iu “novulo”, t. e, celitajn rajtojn kadre de la konvulsioj de la romiaj ci- homo kiu famiĝis kaj altrangiĝis dank’ al sia militista vilmilitoj kiuj signis la krizon de la Respubliko kaj la kariero sed ne apartenanta al la familioj de la fondintoj starigo de la imperia reĝimo. Kiel pli paradoksa epilo- de la urbo. La konkurado de ambaŭ kandidatoj komen- go de tiu afero de la romia civitaneco, menciindas ke cis alpreni karakteron de sociklasa konflikto ĉar se la en la 3-a jarcento de nia erao, iu romia imperiestro al- nobelaro apogadis sian samklasanon –Sullon–, la po- juĝis la romian civitanecon al ĉiuj liberaj loĝantoj de la polaj klasoj, kavaliroj kaj plebanoj, decidis apogi Ma- imperio. En tiu epoko tia civitaneco signifis nenian po- rion same kiel estis apoginte lin sesfoje por lia elektado litikan privilegion. La dispozicio celis plifortigi la unu- al la konsuleco. Krome, ne mankis al Mario ia apogo eciĝon de ĉiuj provincoj kun la imperio kaj pligrandigi inter parto el la italoj venkitaj en la ĵus finiĝinta milito. la fiskajn enspezojn samtempe ke ampleksigi la nom- Do, ambaŭ partioj mobilizis siajn respektivajn klient- bron da viroj rekruteblaj arojn de ĉiuj sociaj klasoj. por la armeo. Krome, en tiu epoko estis La Itala Milito povas esti en Romo ia homtipo je konsiderata klasbatalo tial uloj pretaj interveni en ke la postulantoj de la ro- ĉiuj ajn konflikto en kiu ili miaj rajtoj estis parto aŭ povus eltiri profiton. Indas klaso de la romia socio. ke iomete priskribu tiun Sed, same kiel en la an- ularon, kiu pro ĝia grand- taŭe menciitaj sociaj kon- nombro povus esti konsi- fliktoj, kaj tiuj kiujn ni derata kiel aparta klaso aŭ poste priskribos, ĝi ne sig- soci-tavolo de la romia so- nifis eblon ŝanĝi la klasan cio, kaj por referenci ĝin strukturon de la socio. La ni asignas al tiu kolektivo italoj emis, nure, eniri en la la nomon je “lumpen- strukturojn de la romia po- Kajo Mario Kornelio Sullo aristokrataro”. La vort-ra- tenco reganta la mondon. diko “lumpen” ne ekzist- En la provincoj de tiu ampleksa imperio, la italoj kiuj anta en Esperanto, ekzistas en kelkaj lingvoj, ĝenerale plenumadis gvidajn rolojn estis nedistingeblaj, pro sia kiel prefikso de la vorto “proletaro”. Nu, lumpen- brutaleco kaj avareco, el la pure romaj magistratoj. proletaro estas difinita en la vortaroj kiel loĝantaro si- Post la fino de la Itala Milito la paco ne regis en Romo tuita sube aŭ marĝene de la proletaro: almozuloj, de- dumlonge. Sed kiam ni temas pri “paco” klarigendas liktuloj, prostituist(in)oj… ĉiukaze proletoj sen klas- ke temas pri interna, socia, paco, t. e. sen klasbatalo, konscio. Tiurilate ŝajnas ke la esprimo “lumpen-aristo- ĉar militojn Romo havis senĉese ekde la fondiĝo de la krataro”, kiun ni uzas, estas sensencaĵo aŭ paradokso, urbo. Sed en la epoko kiun ni priraportas, tiuj militoj sed, jes ja, tiu klaso ekzistis en la romia socio de la de la ekspansio de la imperio okazadis for de la urbo unua jarcento antaŭ nia erao. Temis pri tiuj uloj kiuj kaj eĉ de Italio. La Iberia Duoninsulo tiam ankoraŭ ne naskiĝis en patriciaj familioj, kaj estis edukitaj kiel estis plene konkerita de Romo, kaj la situacio estis aristokratoj, havis politikajn aŭ militistajn ambiciojn malstabila ankaŭ en la Afrika provinco konkerita de kaj alkutikimiĝis bonvivadi kiel riĉuloj, sed tamen, ili Romo post la detruo de Kartago. Kaj ĝuste en la jaro ne estis riĉaj ĉar ne ĉiuj filoj de la patricioj povis he- 88 a. K., kiam finiĝis la Itala Milito, Mitridato, reĝo de redi la familian havaĵon. La destino de tiuj homoj estis la Ponto, finkonkeris Anatolion kaj ordonis la mortigon pergajni sian vivon per sia rekrutiĝo en la romiaj ar- de ĉiuj romiaj civitanoj tie loĝantaj. Do, Romo pretiĝis meoj batalantaj en la multaj eksteraj militoj de Romo kromanfoje por alia ekstera milito. Tia situacio estis aŭ enviciĝi en la multaj sociaj internaj konfliktoj de normala en la romia respubliko. Por komandi la romian Romo. Tiel la partio de Sullo kiel tiu de Mario havis en armeon en Oriento estis en Romo du gravaj kandidatoj: siaj vicoj multajn el tiuj lumpen-aristokratuloj, ĝiskole krom Sullo, kiu estis akirinta famon pro siaj venkoj en enŝulditaj, kiuj volis profiti la socian ĥaoson por havigi la ĵus finiĝinta milito kontraŭ la italoj, aspiris al tiu al si rangon kaj riĉaĵon. 21