Page 28 - heleco-95_Neat

duonan salajron. Oni konsideris ke la ino havis mal- jam post la Unua MondMilito, la voĉdonado de la pli grandan produktad-kapablon ol la viro. virinoj iĝis laŭleĝa en ĉiuj usonaj ŝtatoj. Kaj kiel dirite, la ina duarangeco respeguliĝis ankaŭ Sed tiam la movado de la sufragetinoj jam estis eten- en la tereno de la politikaj rajtoj. Komence la kon- dita al aliaj landoj. La sufragetismo estis ia epika keraĵoj de la proletaro en la afero de la voĉdonrajto movado en kiu la virinoj elmontris sian kapablon kaj konkretiĝis nur por la viroj. Kompare al la proletara sian persiston. Tiu movado de internacia agitado klas-batalo, la feminista aktivado komenciĝis iome okazis en ĉiuj industriaj socioj kaj havis du konkre- malfrue, sed ne tre, kaj krome la unuaj signoj de vir- tajn celojn: la voĉdon-rajto kaj la rajto pri eduko, kaj ina mobilizado okazis ne en Eŭropo sed en Usono. atingis ambaŭ post okdek-jara periodo, t. e. persista Iome paradokse la ekmobiliziĝo de la usonaj inoj ne batalado de tri generacioj. La sufragetista movado estis pro ilia specifa genra aŭ seksa problemaro sed faris gravajn alportaĵojn al la formoj de socia batal- ilia sentiveco rilate al la maljusteco de la sklaveco. ado. La sufragetismo sin vidis devigita interveni en La usonaj virinoj jam estis batalintaj apud la viroj politikon de ekstere, atentigante pri sia celo kaj per por la sendependiĝo el Anglio. Tiu aktivado alportis ne perfortaj manieroj. Do, ĝi devis elpensi kaj provi al ili sperton en la civila batalado, en la politikaj kaj novajn plendo-formojn. Kaj sukcesis; la sufraget- sociaj aferoj, kaj utilis ankaŭ por ke ili ekkonsciiĝu ismo inventis la manifestaciojn, la interrompadon de pri sia propra opreso, tiom simila al tiu de la sklavoj. oratoroj pere de insistaj demandoj, la malsat-strik- La fratinoj Sarah kaj Angelina Grimké, el iu familio adon, la mem-enkatenigon, la eldonadon de plend- kiu posedis sklavojn, estis la unuaj aktivistinoj en la pamfletoj… ĉiuj ili estis pacaj formoj de socia batal- movado por la abolo de la sklaveco kaj poste aktiv- ado kiuj poste estis adoptitaj de la sindikatista mov- adis ankaŭ favore al la ina emancipado. ado kaj aliaj. En la Tutmonda Kontraŭsklavisma Kongreso okaz- En Britio la unua peto je voĉdon-rajto por la virinoj inta en Londono en 1840, kvar virinoj membris ĉe la estis prezentita en la Parlamento en aŭgusto de 1832. usona delegitaro. La Kongreso ne akceptis ilin kaj Tri jardekojn poste, en junio de 1866 Emily Davies malpermesis ilian ĉeeston en la labor-sesioj. Tiu fak- kaj Elizabeth Garret Anderson prezentis en la Mal- to estis decida faktoro por ke vekiĝu la ina konsciiĝo alta Ĉambro alian Virinan Peton subskribitan de pri sia situacio de socia duarangeco. La delegitinoj 1.499 virinoj. Tial ke oni rifuzis tiun peton, la virinoj revenis el Londono en Usonon humiligitaj, indignitaj kreis iun permanentan movadon: la Nacia Societo kaj deciditaj entrepreni la batalon por la agnosko de favore al la Virina Voĉdon-rajto, liderita de Lidia siaj propraj rajtoj kiel virinoj. Speciale bataladis en Becquer. La sekvan jaron, kiam oni estis debatante tiu fronto la kvakerinoj Lucretia Mott kaj Elizabett reformon de la pribalota leĝo cele pligrandigi la Cady Stanton. Ĉi lasta kunvokis la 19-an kaj 20-an nombron da plenaĝaj viroj kun rajto voĉdoni, oni de julio de 1848 iun t. n. “Konvencio por la virinaj proponis korektaĵon por anstataŭi la vorton «viro» rajtoj”. La Deklaracio rezultinta el tiu debato estis iu per «persono», kio ebligus la voĉdonadon de tiuj el la unuaj feministaj politikaj programoj. La teksto inoj kiuj troviĝus en samaj kondiĉoj postulitaj al la estis unuanime aprobita kaj subskribita far ĉiuj de- viroj. La propono estis rifuzita. legitoj, 68 virinoj kaj 32 viroj, escepte unu klaŭzo, La britaj sufragetinoj havis du virajn alianculojn: John tiu per kiu oni postulis la voĉdon-rajton por la vir- Stuart Mill kaj Jacob Brigt. Ĉi lasta estis iu parla- inoj; tiumomente tio ankoraŭ ne estis iu klara de- mentano kiu insiste kaj senlace prezentis foj-post- postulo por ĉiuj. Sed depost tiu dato la usonaj virinoj foje proponojn en la Malalta Ĉambro cele atingi la organizite bataladis por la atingo de siaj rajtoj in- politikan rajton de la virinoj. En 1867 Jacob Brigt tencante enkonduki Konstitucian korektaĵon kiu rajt- asertis ke se la mitingoj estos senefikaj, se la kon- igus virinan alirecon al la voĉdonado. Samkiel la kreta kaj preskaŭ universala esprimo de la opinio in- francinoj dum la revolucio de 1789, la usonaj sufra- fluas nenion sur la Administracio kaj sur la Parla- getinoj estis perfiditaj. Spite al ilia laborado kontraŭ mento, neeviteble la virinoj serĉos aliajn metodojn la sklaveco, kiam en 1866 oni koncedis la voĉdon- por certigi al si la rajtojn kiujn senĉese oni rifuzas al rajton al la jam eks-sklavoj, oni eksplicite rifuzis ĝin ili. Li ne eraris; kvankam la anglaj sufragetinoj per- al la virinoj. La Konstitucia korektaĵo estis nur por la sistis dum pluaj kvardek jaroj defendante siajn pos- viroj liberigitaj el la sklaveco. Eĉ ne la kontraŭsklav- tulojn per laŭleĝaj metodoj, en la jaro 1903, lacaj de isma movado volis apogi la voĉdon-rajton por la vir- tio ke oni ne atentis pri iliaj postuloj, ili pasis al pli inoj. Ĉi tiuj venis al la konvinko ke nur per sia pro- akraj manieroj. Ili dediĉiĝis interrompi la diskursojn pra penbatalado ili povus atingi sian celon. Naskiĝis de la ministroj kaj prezentiĝi en ĉiuj kunsidoj de la pluraj virinaj asocioj kiuj dediĉiĝis al sinsekvaj kam- liberala partio por formuli siajn postulojn. Ili estis panjoj en la diversaj ŝtatoj de la Unio, kaj en la jaro forigitaj el tiuj aktoj far la polico kaj oni trudis al ili 1869 Vajomingo (Wyoming) estis la unua ŝtato kiu mon-punojn, kiujn ili ne pagadis, kaj pro tio ili estis agnoskis la inan voĉdon-rajton. Sed la batalado de- enkarcerigitaj, sed kiel komunaj, ne kiel politikaj vis daŭri pluajn jardekojn ĝis kiam, en la jaro 1920, prizonulinoj kiuj postulas siajn rajtojn. 28