Page 22 - heleco-95_Neat

Ĉiu kulturo nomas siajn historiajn etapojn laŭ la ideo ciaj kulturoj –ni priskribis iujn per iu antaŭa ĉapitro– kiun ĝi havas pri sia propra disvolviĝo laŭ la pasado estas ilia senmoveco, senevolueco. Ĝuste tio ne es- de la tempo. Tiorilate, la termino “Mezepoko” havas tis/as la socio pri kiu ni okupiĝas nun; ĝi estis/as ak- sencon nur por la t. n. Okcidenta civilizacio. Kvan- tiva, evoluokapabla, transira, dinamisma… oni po- kam ĉiu epoko havas sian apartan karakteron, la lim- vas diri ke tiu tendenco evolui kaj ŝanĝiĝi estas ĝuste datoj inter la sinsekvaj epokoj estas konvencie fiks- la karaktero kiu difinas ĝin. Tion dirite, tamen, oni ataj. Ĝenerale estas akceptita la falo de la romia im- devas aldoni ke la ritmo de ŝanĝigo aŭ evoluado ne perio de Okcidento kiel komenciĝo de Mezepoko. estis/as konstanta, okazis/as antaŭeniroj kaj retroiroj. Pri ties finiĝo, tamen, ne estas unuanima konsento; Ĝuste la falo de la romia imperio estis iu el tiuj re- iuj preferas la jaron 1453, okaze de la falo de Kons- troiroj, sed delongperspektive la dominanta tendenco tantinopolo kaj fino de la romia imperio de Oriento, estas la antaŭenirado. Kaj tre notinde, la evoluoritmo aliaj preferas la jaron 1492, okaze de la malkovro de iĝas pli kaj pli rapida laŭ la pasado de la tempo. la Amerika kontinento. Tiam komenciĝus la t. n. Dum la unuaj jarcentoj de Mezepoko la progresado “moderna erao”. Por nia studo de la disvolviĝo de la estis tre lanta, preskaŭ neperceptebla. Poste ĝi akcel- procezo de la virina emancipiĝo ni preferas ignori la iĝis iompostiom kaj la akcelo estis pli granda en la koncepton de “moderna erao” kaj plilongigas la daŭ- tuja etapo antaŭ la Franca Revolucio. Sed de tiam, ron de Mezepoko ĝis la Franca Revolucio. Kial apli- kaj jam en la nuntempa epoko, la akcelo-ritmo estas ki tian kriterion? Kompreneble, la priepoka limdato pli kaj pli rapida, en la progreso de la scienc-tekniko, kiun ni alprenas estas tiel konvencia kiel ĉiuj ceteraj, la plipotenciĝo de la produktigaj fortoj kaj la sociaj sed baziĝas sur iuj prikonsideroj. Laŭ nia interpret- kaj intergenraj rilatoj. En iu tradicia kulturo oni faci- ado de la historio, la progresado de la ina batalo es- le povas diveni kia estos la situacio post unu aŭ du tis/tas tre ligata aŭ kroĉita al la progresado de la klas- jarcentoj; en nia nuntempa socio ne eblas pripensi batalo, kaj la progresado de ambaŭ bataloj tre depen- kiel estos la situacio post dek aŭ dudek jaroj. dis/as de la progresado de la scienco kaj tekniko. Nu, Ni eksplikis kial ni metas la finon de Mezepoko mal- de vidpunkto de la klasa kaj genra emancipiĝoj kiuj same ol kutime akceptate. Nun ni diru kial por ni la dependis de la disvolviĝo de la produktigaj fortoj, en komenciĝo de tiu erao koincidas kun la ĝenerala kri- Okcidento la etapo inter la 5-a kaj la 18-a jarcentoj terio: la disfalo de la romia imperio de Okcidento. havis kiel komuna karakteraĵo la feŭdisman siste- Ja, tiu historia ŝanĝo estis tre altsignifa por nia civili- mon surbaze de terkultura ekonomio. Ja, la industria zacio. Ĝis tiam la dominanta ideologio estis tiu de la revolucio estis jam komenciĝinta en 1789, sed la potenco de la imperio, la prestiĝo de la imperiestra Franca Revolucio estis rekta rezulto de ĝi kaj nepra institucio, ankaŭ de la tiama leĝaro, valoroj, tradi- politika kondiĉo por ĝia plua disvolviĝo. cioj… Ĉio-ĉi krizis per la ruiniĝo de tiu sistemo, la Do, ni vidu la progresadon de la ina afero laŭlonge alveno de novaj popoloj, la malapero de ŝtataj, uni- de tiuj dektri jarcentoj pasintaj antaŭ Franca Revo- versalaj institucioj… Kaj kion oni konstruis sur la lucio. Ni diru, komence, ke en tiu ampleksa tempo- ruinoj post tiu ega detruo? Unue ni respondu alian daŭro ni trovos ĉiutipajn signojn de evoluado, pro- demandon: Kiu aŭ kio entreprenis la konstruadon gresajn kaj malprogresajn. Estis la epoko de la kruc- startante de nulo? militoj kaj la Inkvizicio, sed ankaŭ de la apero de Inter la ruinoj de la socia katastrofo restis stare nur kontraŭfeŭdismaj movadoj kaj de la unuaj burĝaj la nova religio, kristana. Fakte la barbaraj popoloj respublikoj. Okazis koloniigado de lontanaj landoj akceptis ĝin sufiĉe frue. La plej stabila aŭtoritata per rabado kaj rasmortigoj, sed ankaŭ oni inventis la hierakio estis tiu de la eklezia episkoparo. Krome tiu presarton kaj aperis kaj sukcesis reformaciaj mov- kristana eklezio havis emon kaj alvokiĝon je mo- adoj. Resume, la Okcidenta kulturo, pri kiu ni temas, nopolismo, universaleco, kio estis faktoro de unu- tute ne estis/as tradicia. La distinga eco de la tradi- ec(iĝ)o por la pecoj de la disrompita imperio. Resu- 22