Page 32 - heleco-93_Neat

Ja, la kristanaj martiroj altiradis simpation de multaj kiel tiu de Decio: la imperiestro Valeriano, batalante en personoj kaj intereson pri sia religio. Tio ne estas stran- Persujo, estis kaptita de la malamikoj de la imperio, kaj ge: la kristanismo kaj aliaj religioj devenintaj de Orien- ties filo kaj sukcedinto, Galieno, metis finon al la kon- to, kiel la mitraismo kaj iuj egiptaj kultoj, venis plenigi traŭkristanaj dispozicioj. religian vakuon ekzistantan en la romia imperio ĉar la De tiam sekvis por la kristanoj la plej longa periodo de grek-latinan mitologion ne alportis la esperon pri trans- religia tolero en la romia imperio: 44 jaroj, ĝis la reg- cendeco kiun la homa estaĵo emas. Sed tiuj aliaj orien- ado de Diokleciano. Ĉi tiu imperiestro komence ne es- taj religioj rezultis, por la imperiaj aŭtoritatoj, pli ak- tis favora al la reigo de tia politiko. Fakte, dum la cepteblaj ol la kristanismo ĉar ties anoj ne rifuzadis unuaj dek jaroj de lia regado li dediĉiĝis serioze kaj partopreni en la kulto al Romo kaj ĉi-ties imperiestroj. efike solvi la problemojn (kaj internajn kaj eksterajn) La kristanoj, male, tute ne konsentis plenumi la cere- de la imperio, kiuj estis tre gravaj dum tiu periodo kiun moniojn de la imperian kulton, kaj tio gajnis al ili fa- la historiistoj nomis «militista anarkio» tial ke multaj mon je anti-patriotismo. generaloj sin proklamis imperiestroj en la provincoj Laŭ la pasado de la tempo pliakriĝis tiu kontraŭdiro. kontrolataj de ili. En la jaro 299 Diokleciano prenis se- La nombro da kristanoj senĉese kreskadis ĉu estus verajn dispoziciojn kontraŭ kristanoj, sed nur kontraŭ okazante persekuto aŭ ne, kaj la romiaj aŭtoritatoj pli la maniĥeanoj, kiuj estis malgranda kristana sekto en la kaj pli iĝis suspektemaj pri tiu kreskanta parto el la romia imperio. Tiutipaj kristanoj estis pli multenom- loĝantaro de la imperio kiu malŝatis la sangajn spekta- braj en Persujo; eble la suspektemo pro la fremda ori- klojn de la cirko, ne sentis inklinon servi en la armeo gino de tiu sekto estis la kialo de la persekutado dekret- kaj obstine rifuzadis ĵuri lojalecon al Romo kaj ĉi ties ita de Diokleciano. Sed kvar jarojn poste, en 303, li imperiestroj. En la jaro 250, en cirkonstancoj de malfa- etendis la ŝtatan atakon kontraŭ ĉiuj ceteraj kristanoj de cila situacio por la imperio: ofensivo de la barbaraj po- la imperio. La historiistoj de la epoko asertas ke por la poloj en la imperiaj limoj kaj krizo de aŭtoritato en la preno de tiu decido incitis Dioklecianon sia kolego Ga- interno de la socio, la tiama imperiestro, Decio, entre- lerio. Tio devigas nin klarigi ke tiu imperiestro, por la prenis politikon celantan plej efika demarŝado de la restarigi la forton de la administrado kaj la defen- ŝtato alfrontante la ekste- do de la imperio nomumis ran minacon kaj stimuli la tri kolegojn por kunregadi publikan piecon laŭ la tra- kun li; tiun sistemon estis diciaj kriterioj de la romia nomita tetrarkio (kvarper- socio: la ŝtata religio kaj la sona regado). Tiu sistemo antikvaj kultoj. Tiucele la bone funkciis dum la reg- imperiestro Decio promul- ado de Diokleciano, ĉar gis edikton ordonante ke liaj kolegoj fidele apogis ĉiuj loĝantoj de la imperio lin, sed poste ĝi krizis en faru oferon al la dioj de Martirigo de kristanoj la sekva generacio, kiam Romo «por la sekureco de la sukcedintoj kaj hered- la imperio». Por la kristanoj tiu ceremonio estis tute ne intoj de la imperiestraj kolegoj interbatalis konkurante akceptebla ĉar implicis idolecan adoradon. Rezulte de por la absoluta povo de la imperio. La interesitoj pri tio komenciĝis, kontraŭ tiu religio, nova persekutado tiuj historiaj eventoj kaj cirkonstancoj disponas je en kiu mortis multaj kristanoj kaj ties episkopoj, inklu- abunda informo pri tiuj temoj en la historiaj libroj, zive tiu de Romo. Eble ankaŭ la judoj estis persekutataj Interreto... En la esperanta lingvo estas interesa artiko- tiam pro la sama kialo, sed oni ne disponas je historia lo de Sergio Pokrovskij, en la revuo LA ONDO de informo pri tio. Ĉi tiu kontraŭ-kristana persekuto estis Esperanto, numero 2013-6, kaj en la ret-adreso: eble pli intensa kaj ĝenerala ol la antaŭaj, kaj plen- http://esperanto-ondo.ru/Diverse/224pokr.htm umata en la tuta imperio, sed ĝi ne estis longdaŭra ĉar Ni okupiĝos pri la temo nur laŭmezure ke ĝi rilatas al en la jaro 251 la imperiestro Decio mortis batalante la afero kiun ni pritraktas. apud la Danubo kontraŭ la gotoj, kaj lia sukcedinto Tiu nova persekuto estis same kruela, kaj pli longdaŭra restarigis la situacion de religia toleremo en la imperio. ol la antaŭaj (8 al 9 jaroj) kaj okazis en la tuta imperio Sed simila persekutado kontraŭ la kristanoj estis de- samkiel tiuj de Decio kaj Valeriano. Oni devas klarigi kretita sep jarojn poste, en 257, far la imperiestro Va- ke la nombro da kristanoj estis multe pli granda en la leriano. La krizo de la imperio, pro internaj kaj eksteraj orienta parto de la imperio. En Okcidento, esceptante problemoj, estis pliintensiĝinta, kaj en tiaj cirkonstan- Romon kaj iujn partojn de norda Afriko, la kristanismo coj ĉiam oni serĉas kulpulojn. La oficialaj kialoj kaj la ne estis tre disvastigita. Iu karakteraĵo kiu distingas ĉi disvolviĝo de la persekatado en tute similis al tiuj de la tiun persekuton el la antaŭaj estis ke ĉi foje estis multaj regado de Decio. Estis multaj martiroj en la tuta impe- apostatoj, t. e. homoj kiuj, pro timo al turmentoj kaj la rio, ĉefe inter la presbiteroj kaj episkopoj. Du episko- morto, konsentis plenumi la religian ceremonion de la poj de Romo, Stefano kaj Siksto la 2-a, estis mortig- imperia kulto kiu signifis rezigni sian kristanecon. Eĉ ataj. Ankaŭ ĉi-foje la daŭro de la persekuto ne estis iu episkopo de Romo, Marceleno, kaj eble ankaŭ aliaj granda –malpli ol du jaroj– kaj finiĝis similmaniere kiuj sukcedis lin, falis en tiun kovardecon. 32