Page 34 - heleco-93_Neat

saman diecan rangon kiel aliaj figuroj de la ŝtata pan- koraŭ nuntempe la kristanaj mesoj tute ne estas asem- teono de la imperio. bleoj de egaluloj kie ĉiuj ĉeestantoj povas interveni: En 313 Konstanteno kaj Licinio per la t. n. «Edikto de ekde la absida altarejo nur la pastro povas konsekri, Milano» plibonigis la situación de la kristanoj; oni prediki, admoni... Do, la dediĉo de la baziliko de Late- decidis redoni al ili la propraĵojn konfiskitajn dum la rano por la kristana kulto, okazinta dum la regado de pasinta persekutado kaj oni permesis al ili havi pro- Konstateno, estis grava dato por la eklezia institucio, prajn templojn por ilia kulto. Rezulte de la malakordo sed fatala por la kristanismo, por la asembleo de la kaj militaj konfliktoj kiu poste estiĝis inter la kolegoj, sekvantoj de Jesuo. Tiu faro signas la komenciĝon de dek jarojn poste, en 324, mortigitaj aŭ elpostenitaj la la geedzeco, aŭ pli ĝuste konkubeco, de la Eklezio kun ceteraj Cezaroj, Konstanteno restis kiel sola imperies- la politika povo. La povo instituciiĝis ankaŭ interne de tro. De tiam li tre favorigis la plifortiĝon de la kristana la eklezia organizaĵo. La ĝermo jam ekzistis dekomen- religio kaj kiam estis malakordo en la Eklezio pri teo- ce sed ekde la epoko de Konstateno, ĝi fariĝis oficiala logiaj aferoj li kunvokis kaj prezidis koncilion por kaj esenca elemento de la organizaĵo, kaj de tiam la okupiĝi pri la afero. Li implikiĝis en tiaj teologiaj afe- afero evoluis al la monarkisma formo de la papeco. roj; la koncilio aprobis dogmon kiun li mem proponis. Alia deformiĝo de tiu institucio estis la dogmismo. Ni Kristanaj episkopoj estis nomumitaj de la imperiestro jam menciis ke la dogmo de Niceo ne estis akceptita de por influaj regadpostenoj; tio stimulis multajn senat- multaj kristanoj, kiujn de tiam oni nomis “arianoj”. anojn kaj aliajn romiajn gravulojn kristaniĝi. Konstan- Poste estis aliaj koncilioj, kiuj proklamis aliajn dog- teno estis baptita fine de sia vivo; same okazis kun lia mojn, kaj estis pluaj skismoj. De tiam estis pluaj per- filo kaj sukcedinto Konstanco. Kvankam poste alia im- sekutoj al kristanoj sed ili estis faritaj ne de la romia periestro volis renversi la situacion de kreskiĝo kaj povo sed de la kristanoj mem, kiuj sin persekutis unuj influo de tiu religio, tio rezultis vane. Fakte, en la ro- la aliajn pro teologiaj disputoj. Vane oni serĉu en tiu(j) mia imperio la kristanoj ne suferis aliajn persekutojn eklezio(j) la karitaton kiu devus esti ilian distingan sig- krom tiujn kiujn ili mem faris unuj la aliajn pro pridog- non. Alia signo, kiel la komunista vivmaniero, de tiam maj malakordoj, ekzemple kaze de la arianismo. estis praktikata nur de la “ebionanoj”, malgrandaj jud- En la lasta jardeko de tiu 4-a jarcento, la imperiestro kristanaj sektoj kiuj tiam, komence de la kvina jar- Teodozio deklaris la kristanan religion oficiala de la cento, estis komencante malaperi. imperio kaj proskribis la paganajn kultojn. Tiam jam Estas konata la historio de la lastaj 17 jarcentoj. La ro- multe estis kreskinta la anaro de la kristana religio. Por mia imperio disfalis sed tiu kristana Eklezio heredis la novbakitaj kristanoj la ŝanĝo apenaŭ estis percept- ĝin kaj persistis kiel kuratoro de la nova socio kiu ebla. La tiama kulto de la Eklezio ne multe malsimilis naskiĝis por anstataŭi ĝin. La nova socio konservis al tiu de la ceremonioj de la pagana romia kulto. La multajn el la putraĵojn de la romia socio: sklavismo, Eklezio festas tiun ŝanĝon kiel grava historia venko feŭdismo, malegaleco, interklasa ekspluatado, subpre- sed, verdire, estis la imperio, ne la kristanismo, la mado, despotismo. Tiel do, kiel ni pritaksu la bilancon venkinto de tiu plurjarcenta lukto. Ni vidis ke la reli- de la efiko de la nova religio? Ĉu temas pri kompleta giaj ceremonioj de la kristanoj neniam estis asembleoj fiasko? La respondo estas: kaj jes, kaj ne. La procezo de egaluloj. Jam dekomence ili alprenis formon de la de progreso de la civilizo daŭre estas malrapida. Sed la romiaj familiaj kunsidoj, sed post la oficialigo de la nova elemento, la altruismo (morala konscienco, kari- kristanismo la afero eĉ pli malboniĝis. De tiam la cele- tato, homaranismo…) estas tie, kiel neinvitita entrudiĝ- brado de la Sankta Manĝo, nun konata kiel “meso”, tre into en la klasbatalon, kiel neevitebla ingredienco kon- similis al la kulto de la antikva pagana religio de la im- kurante kun la homa egoismo kaj la krueleco. La his- perio. Unue, tiuj ceremonioj jam ne plu okazis en pri- torio de la du lastaj jarmiloj estas la interfrontiĝo de vataj lokoj kiel antaŭe sed en temploj similaj al la pa- ambaŭ antagonismaj homaj sentoj. La batalo inter am- ganaj, ofte en la samaj paganaj temploj akceptitaj por baŭ impulsoj okazadas ĉiunivele en la socio, sed ankaŭ la kristana kulto. Ja, ekde la epoko de Konstanteno, la interne de la konscienco de ĉiu homo. Sen la ekzisto de kristana kulto komencis esti celebrata en bazilikoj. La la altruisma sento estus nekomprenebla la apero de romia baziliko, de tre antikve, estis ejo de kulto kaj re- egaj sociaj ideologiaj ŝanĝoj okazintaj en la Okcidenta ligia kaj civila: la paganaj temploj, la salono de la tro- civilizacio: Reformacio, Revolucioj (Angla, Franca, no de la imperiestro aŭ de aliaj magistratanoj, la justi- Rusa…). Kaj sen la persisto de la plej bestecaj inklinoj caj tribunaloj… Ĉiuj ili havis la bazilikan formon kaj de la homa naturo estus nekompreneblaj la perforto kaj skemon, kaj en ĉiuj ili la loko de la aŭtoritato estis la la troigoj okazintaj en la menciitaj sociaj movadoj. absido de la baziliko, t. e. la trono de la imperiestro, la La historio de la lastaj jarmiloj estas la disvolviĝo de la altaro de la templo, la katedro de la juĝisto... La krist- interagado de tiuj kontraŭaj homaj inklinoj. Ĉu fine anoj alprenis por sia kulto tiun bazilikan skemon kaj venkos la morala konscienco? Ni esploros tiun ebl- situigis la altarejon en la absido. Tiu fakto estas grave econ, sed dume ni ne forgesu ke tiu sento estas nura konsiderinda ĉar ĝi simbolis alian fakton, nome ke sam- subjektiva faktoro, kaj ke la procezo de la homa liber- tempe la eklezia institucio organiziĝis hierarkie kaj iĝo ĉiam estas problema afero se ne kunlaboras la ob- komencis adori la povon, ĉar la bazilika absido signifas jektivaj faktoroj. Do, nun ni devas atenti ankaŭ pri la ĝuste tion: la povo, la aŭtoritato, la katedro, la instruo- maniero kiel evoluis la objektivaj faktoroj (la progreso rajto, la kapablo dikti normojn kaj apliki punojn... An- de la sciencio kaj la tekniko) dum la lastaj du jarmiloj. 34