Page 41 - heleco-93_Neat

sociaj kaj etnaj kontraŭdiroj… En simile malfacilaj cir- po la 4-a arestis kaj tenis en prizonon la papon Bonifa- konstancoj, du jarmilojn antaŭe, la romia socio alfron- con la 8-an ĝis ĉi ties morto. Poste li havis sufiĉe da in- tis la problemon eksportante la militojn, t. e. ĵetante sin fluo en la eklezia pov-aparato por ke estu elektataj pa- al eksteraj konkeroj. Ĝuste tion faris la regantaj fortoj poj favoraj al li kaj lia politiko: Benedikto la 3-a kaj de la feŭdeca Eŭropo. La alvoko de la papo Urbano la Klemento la 5-a. Ĉi lasta estis la papo kiu konsentis la 2-a al la kristanoj liberigi Jerusalemon celis, antaŭ ĉio, arestadon de la templanoj kaj la abolon de ties ordeno. malproksimigi el la teritorio de de Okcidenta Eŭropo la De politika vidpunkto tio signis la venko de la laika plej ribelemajn amasojn kiuj maltrankviligadis la so- povo, ĉi-kaze franca, sur la religia povo. Sed alia sekvo cion kaj endanĝerigadis la sistemon: ambiciaj feŭd- de tiu elpaŝo estis ke de tiam tre multe plifortiĝis la po- sinjoroj kaj kavaliroj, avidaj je mono kaj povo, almoz- vo de la reĝoj ne nur sur la klerikaro sed ankaŭ sur la uloj, rabistoj, neokupitaj dungo-soldatoj… homoj kiuj aristokrataro. Ekis procezo kiu kulminus plurajn jar- estis nek kamparanoj, nek metiistoj, nek monaĥoj… La centojn poste, en la formiĝo de la absolutismaj monar- armeoj de la krucmilitiroj estis konstituitaj ĉefe de tiaj kioj. Sen la nuligo de la templ-ordeno sendube oni ne homoj. Tiuj hordoj da perfortemaj homoj falis sur la estus alveninte al tiu rezulto. La ordeno de la kavaliroj loĝantaro de Palestino, Antioĥio… poste ankaŭ de de la Templo, kun aŭ sen ĉi-ties apogo al la papoj, es- Konstantinopolo, Egipto, kaj eĉ Algerio, dispredante, tus konstituinte faktoron de alitipa socia aŭtoritato, t. e. mortigante, seksperfortigante… En tiuj lokoj ili lasis ne la absolutisma monarkio sed iu ajn formo de sinar- amaran memoron pri la kristanismo. Ŝokas pensi ke kio, ĉu religia, ĉŭ laika. Sed ne eblas al ni koncepti kia- oni faru tiajn krimojn nome de Kristo. Kaj ne estis nur maniere tia alternativo de politika reganta povo efikus tio: por kontraŭbatali la religian disidentecon en Eŭro- sur la rezulto de la procezoj de klasbatalo ekzistantaj po mem, estis krita la t. n. “Tribunalo de la Inkvizicio”. komence de la 14-a jarcento. Viktimoj de tiu religia maltoleremo estis la judoj kaj la Sendube la klaso kiu de tiam portis la torĉon de la so- kataraj aŭ albigensaj sektoj tiam flor- cia transformigo estis la komercista antaj en iuj lokoj de Germanio kaj en burĝaro. Krom la italaj urboj: Venezio, Langvedoko. Malfacile povus la homoj Pizo, Ĝenevo, Florenco, Palermo k. a. de la 12-a kaj 13-a jarcentoj scii ke tiu aliaj zonoj de Eŭropo iĝis gravaj komer- konduto ne kongruis kun la instruo de caj centroj: Flandrio, baltaj urboj kiel Jesuo-Kristo: ili ne konis tiun instruon. Kolonjo, Lubeko, Danzing… Ankaŭ Plejparto el ili ne scipovis legi kaj, ĉiu- Londono, Lisbono kaj kelkaj zonoj en la kaze, la malabundaj tekstoj de la Evan- atlantika kaj mediteranea marbordoj de gelio kaj aliaj bibliaj skribaĵoj ne estis Francio, en Katalunio… La komercado alireblaj por la ordinaraj popolanoj. Nur de ĉiuj ĉi lokoj kun Oriento kaj Bizanco la pastraro konis la skribojn, kaj la ins- estis intensa ekde la 13-a al la 15-a jar- truo kiun la klerikaro transkomunikadis centoj. Tiu komercista klaso generis al la popolo estis la doktrino de la Ekle- homtipon de aŭdacaj aventuristoj kiel la zio, ne la mesaĝo de Jesuo. Tiel, plej- familio de Marko Polo kiu instaliĝis en parto el la loĝantaro pensis ke la kruc- Ĉinio por organizi kaj certigi komerc- militoj kaj la Inkvizicio estis sanktaj afe- Inkvizicio adon je silko kaj aliaj ekzotikaj varoj. roj, kaj la popola religiemo estis centrita Ĝenerale, objekto de komercado estis la en la celebrado de la kulto, senkonekse kun ia ajn etika teksaĵoj, metaloj, armiloj… kaj ankaŭ sklavoj. Tiuj vivmaniero. aŭdacaj komercistoj foje, ofte, rolis ankaŭ kiel piratoj; Krome, estis alia faktoro kiu estiĝis ĝuste tiam. Kiam, al tia homtipo apartenis, ekzemple, Kristoforo Kolom- post la kristana konkero de Jerusalemo kaj formiĝo de bo antaŭ sia famiĝo kiel malkovrinto de nova kontinen- la tiea latina regno, multaj kavaliroj revenis al siaj to. Menciindas ke tiu emo atingi riĉaĵojn pere de ko- eŭropaj feŭdposedaĵoj, oni vidis la neceson konstitui mercado estis, en tiu epoko, la motivigilo de multaj konstantan armean forton por defendi la konkeraĵon. gravaj inventoj, uzo de novaj teknikoj kaj entrepreno Tiele naskiĝis la t. n. “ordenoj de monaĥaj kavaliroj”: de geografiaj malkovrajoj. Jen mallonga kaj nekomple- hospitalanaj templanoj, teŭtonanoj… Ili plenumis sian ta resumo de tiaj elpaŝoj: en la jaro 1104 komenciĝis la rolon en la latinaj ŝtatoj de Mezoriento sed ankaŭ havis konstruado de la arsenalo de Venezio, en 1126 ko- posedaĵojn en Eŭropo. Tio estigis iun problemon kiu menciĝis la aplikado de la teknologio de la arteza puto, pliakriĝis post la fino de la krucmilitoj. Okazis ke, en 1180 estis inventitaj la vent-muelejoj kaj la vitraj krom ilia specifa tasko en tiuj latinaj ŝtatoj, ili estis speguloj, ekde 1190 oni konas la markompason en Eŭ- armeoj de la papo, kaj krome ne pagadis impostojn al ropo, en 1200 estis enkondukita la pulvo en Eŭropon, la respektivaj reĝoj de la eŭropaj landoj kie ili havis ekde 1202 disvastiĝas en Eŭropo la uzado de la deci- posedaĵojn. Tiu problemo estis speciale grava en la ka- mala numer-sistemo, en 1244 komenciĝis la uzado de zo de la templ-kavaliroj. Se la Kverelo de la Investitu- la fiksaj gruoj en la havenoj, en 1260 la mamlukoj uzis roj estis daŭra milito inter la papoj kaj la germanaj im- la unuan kanonon en la historio, en 1280 oni inventis periestroj, la afero de la templanoj kaj aliaj problemoj, en Italio la okulvitrojn, tiujare mem mortis la fama al- estis dum la 12-a jarcento fonto de malakordo inter la kemiisto Alberto Magno kiu estis farinte grandajn al- religia povo kaj la reĝo de Francio. La franca reĝo Fili- portaĵojn al kemia scienco, en 1282 oni inventis la 41