Page 42 - heleco-93_Neat

muelilon por paper-farado. En 1326 estis farita en Flo- cesis meti finon al la islama potenco en la Iberia Duon- renco la unua pafilo, en 1343 en Kastilio oni uzis la ar- insulo. tilerion unuafoje en Okcidenta Eŭropo por la sieĝado al Nu, spite al ĉiuj menciitaj malfavoraj faktoroj la civili- iu urbo, en 1450 oni inventis la pres-arton en Germa- zacio en Okcidenta Eŭropo saviĝis kaj eĉ rezultis pli- nio, en 1492 estis malkovrita la Amerika kontinento, fortigita. Sed, kiamaniere tiu procezo influis en la dis- de 1497 al 1499 la portugalo Vasko-de-Gama vojaĝis volviĝo de la klasbatalo en tiu socio? En kio rilatas al unuafoje al Hindio ĉirkaŭnavigante la sudon de la Afri- la la feŭdsistemo, t. e. la situacio de la ter-servutuloj ka kontinento. Paralele al tiu teknika progreso estis kaj la sklavoj, okazis neniu ŝanĝo en la leĝaro, sed por ankaŭ tiu kiu rilatis kun la kulturo: inter la jaroj 1200 subteni la sistemon oni devis apliki grandan perforton kaj 1400 estis fonditaj en Eŭropo 52 universitatoj. Post far la aparato de la superregantaj klasoj. Ja, la ribeloj la invento de la presado la kultura progreso estis eĉ pli de la kamparanoj kaj servutuloj fariĝis pli oftaj kaj po- rapida kaj potenca. Poste ni vidos kiom multe la pres- tencaj. De 1323 al 1328 estis gravaj kamparanaj ribeloj arto kaj la artilerio radikale ŝanĝis la socion en kio en Flandrio, kadre la malfacila situacio kreita de la kli- rilatas al la klasbatalaj rilatoj. mata ŝanĝo komenciĝinta kelkajn jarojn antaŭe. En la Tiu progreso de la lastaj mezepokaj jarcentoj sendube jaro 1358, sur la fono de la Centjara Milito kaj de la estis tre lanta kompare al la rapideco de la evoluo de la ega mortado kiun la Nigra Pesto estis okazigante en scienco kaj la tekniko en nia epoko. Sed, reale, ĝi estis Eŭropo, okazis en Francio la kamparana ribelo t. n. eksterordinara konsiderante ke ekde la mezo de la 13- «Jacquerie». En 1381 okazis en Anglio la Ribelo de a, dum la tuta 14-a, kaj eĉ parto de la 15-a jarcento Wat Tyler kaj tiujare mem komenciĝis en Langedoko okazis al la socio de Okcidenta Eŭropo serio da katas- la Ribelo de la Tuchins kiu daŭris ĝis 1384. Ĝenerale, trofoj kapablaj kolapsigi ĉiun ajn civilizacion. Ni vidu ĉiuj-ĉi ribeloj kaj aliaj popolaj movadoj okazintaj dum ilin: Fiaskis la lastaj krucmilitoj kaj la muzulmanoj re- tiuj lastaj jarcentoj de Mezepoko havis nenian agad- akiris la perditajn teritoriojn en Mezoriento. Ankaŭ en programon; temis pri perfortaj koler-eksplodoj kiuj es- Hispanio stagnis, dum du tis tre perforte sufokataj; tre jarcentoj, la kristana rekon- perforte sed ne tre rapide. La kerado de la muzulmanaj te- feŭdsistemo sendube estis ka- ritorioj, kaj krome estis civi- pabla alfronti tiajn kampar- laj militoj inter kontraŭantaj anajn minacojn, sed la fakto reĝaj dinastioj. En Francio, ke iuj el tiuj ribeloj daŭris de 1210 al 1255 estis religiaj kelkajn jarojn montras ke la civilmilitoj (la krucmilitoj afero de la ekspluatado al la kontraŭ la albigensoj). Mon- terkulturistoj estis grava kaj gola invado: en 1223 la ar- estis neevitebla ĉi-ties reago. meo de ĈingisĤano venkas Iome malsimila estis la kazo en Kiev, kaj en 1241 ili ven- de la kamparanaj ribeloj en kas ankaŭ en Hungario kaj Italio post 1304, kiuj etend- Polujo. Dubindas ĉu eĉ la pe- iĝis al aliaj terzonoj kiel Ka- za kavalerio de la eŭropanoj talunio, Grekujo k.a. La peri- estus povinta haltigi tiun hordon; feliĉe post la morto odo pli akra de tiu movado daŭris ĝis la jaro de 1307, de ĈingisĤano la mongoloj perdis ĉiun intereson pri sed la repaciĝo neniam estis kompleta; fakte, sporade, Eŭropo. De 1315 al 1317 estis granda malsato en Eŭ- la afero pludaŭris ĝis fine de la 15-a jarcento. La ĉefa ropo rezulte de la komenciĝo de granda klimata ŝanĝo, karakteraĵo de tiu ribel-movado, kiun oni nomis “de la la t. n. “eta glaci-periodo” kiu daŭris ĝis la jaro 1850 fraticelli”, estis ke ĝi, jes ja, havis ian programon aŭ kaj tre efikis kontraŭ la agrokultura produktado. En projekton, eĉ se utopiecan. Tiu ribelo de la fraticelli 1337 komenciĝas la t. n. “Centjara Milito” inter Fran- kaj la movadoj kiujn ĝi inspiris estis ŝarĝitaj de ideo- cio kaj Anglio pro interdinastikaj malakordoj de la re- logio, ne estis nura kolerreago. La afero komenciĝis ĝoj de tiuj landoj; konekse kun tiu konflikto estis an- per Francisko el Asizo (1181-1226). Li naskiĝis en la kaŭ interdinastikaj malakordoj en Hispanio. De 1346 al sino de iu burĝa itala familio. Lia patro estis riĉa ko- 1361 Eŭropo suferas la Nigran Peston, kiu mortigis tri- mercisto sed ne nobelo. Francisko ricevis bonan instru- onon el la loĝantaro, aŭ eble pli. En 1378, post la trans- on: li lernis la latinan lingvon en sia junaĝo. Do, li po- lokigo de la papa kortumo el Avinjono (kie ĝi estis ek- vis koni la evangelian tekston al kiu la ordinaraj popol- de 1309) al Romo, komenciĝis de la t. n. “Skismo de anoj ne havis alirecon. Li rifuzis sekvi la familian tra- Okcidento”, pliakriĝo de la ekleziaj kontraŭdiroj kaj dicion de dediĉo al la komercado kaj decidis strikte fonto de malakordo en la reĝaj kortumoj de Eŭropo ĝis vivadi laŭ la spirito de la Evangelio, malriĉe, komun- la jaro 1417. En 1453 la turkoj konkeris Konstantino- isme… Plej danĝere por la sistemo estis ke li fondis polon kaj metis finon al la Bizanca Imperio. De tiam religiajn ordenojn kun sekvantoj pretaj imiti lin. Ko- kaj dumlonge la turka potenco emis perfortan ekspan- mence la eklezia hierarkio malkonsentis la formiĝon de sion okcidenten. En centra Europo la germana imperio tiutipaj organizaĵoj. Sed fine la klerikaro venis al la haltigis la turkajn ofensivojn, kaj en la Mediteraneo lu- konkludo ke estus prefere la ekzistado de franciskana dis tiun rolon Hispanio kiu, fine de Mezepoko, suk- ordeno kontrolata de la Eklezio mem ol ia kontraŭ- 42