Page 48 - heleco-93_Neat

Ĉiukaze, kaj pro la malfortiĝo de la nobelaro kaj por la ene de cilindro. Li mem, 17 jarojn poste prezentis apli- progreso de la industrio, la profitanto de la ŝanĝoj estis kon de tiu invento: ŝipo pelita de aparatoj funkciantaj la burĝklaso. Ja, en la unuaj etapoj de industria revolu- per vapor-forto. La rudimenta maŝino de Papin estis cio, la ĉefa viktimo de la burĝa progreso kadre de la perfektigita de la anglo Tomaso Newcomen kaj poste industria revolucio estis la proletaro, la granda armeo de alia anglo, James Watt, kies maŝinoj estis uzataj en de la industriaj salajruloj. De nun ni tre devos okupiĝi minejoj kaj fabrikoj de koton-teksaĵoj. Surbaze de la pri tiu socia klaso. Kvankam la ekzistado de salajruloj tekniko de Watt oni aplikis la vapor-forton por la mov- tute ne estis nova afero, la ega amplekso de tia homtipo ado de veturiloj kiel la lokomotivo de George Steph- en la industriaj urboj estis nova fenomeno kiu baldaŭ enson kiu inaŭguris, jam en 1825 la eraon de la fer- altiris la atenton de homoj kiaj Karlo Marks kaj Federi- vojo. Sekvis poste la vapor-ŝipoj, kiuj anstataŭis la an- ko Engels, atentaj esplorantoj de la sociaj fenomenoj tikvajn vel-ŝipojn. Ĉiu nova invento malfermis eblecon kaj ties sekvoj. fari novajn eltrovojn, perfektigi la antaŭajn kaj konbini Ni vidis ke per la florado de la tekstil-industrio, Anglio la utilon de diversaj inventoj en unu maŝino. En la jaro spertis egan ekspansion; sed sub la surfaco de kresk- 1750 aperis la unua turbina reaktoro, tiu de Segner, kiu anta prospero aperis la unuaj indicoj de ia profunda so- profitas la forton de la akvo kiel energi-fonto. En 1810 cia krizo. La indigno de la laboristaj amasoj, ĵetitaj al James Francis, kaj en 1822 James Thompson, perfekt- malsato kaj senlaboreco pro la apero de maŝinoj pli kaj igis la inventon per la uzado de helicoj. En 1844 Char- pli laborkapablaj, ofte manuzataj de dekjaraj infanoj, les Parsons ekpretigis la unuan turbinon funkciantan devigataj labori 18 horojn tage por malalta salajro, per vapor-forto destine al la produktado de elektra okazigis sinsekvajn perfortajn tumultojn. La nova ma- energio, sed baldaŭ adaptita ankaŭ al la navigado. En ŝinaro ebligis ke tekstila produktado por kiu antaŭe la sama 19-a jarcento disvolviĝis alia decida tekniko estis necesa la laborado de 600.000 homoj povus esti destinita provoki grandan ŝanĝon en la transportado kaj realigata de nur 2.500. Evidentas ke tiuj 2.500 labor- en la produktadprocezo ĝenerale. Temas pri la nafto istoj ne ricevis la profiton de la riĉeco kiun ili generis kaj ties ĉefa ekstrakto, la petrolo. Ekde 1859 al 1910 la anstataŭante la laboron de 600.000. La diferenco aku- produktado de petrolo ne estis granda, sed post la Unua muliĝis en la manojn de la maŝin-posedantoj sub la MondMilito ĝi estis la instigilo de la industrio de la aŭ- formo de kapitalo. Ne estas hazardo ke en tiu medio de tomobilo kaj la aviado. Sed ĝia efiko en la industrio kaj la tekstil-fabrikoj naskiĝis la unuaj laboristaj sindika- la sociaj ŝanĝoj apartenas al epoko kiu meritas postan toj; de tiam la industria disvolviĝo kaj la sociaj kon- apartan atenton. Nun interesas al ni studi kaj pritrakti fliktoj marŝadis kune. kiamaniere la industria revolucio influis en la socia Ambaŭ procezoj, la industriigado kaj la organiziĝo de evoluo kaj la klasbatalo en la 18-a kaj 19-a jarcentoj. la laborista movado persistis de tiam. Ni jam menciis La industria revolucio, krom signi kaj certigi la venkon ke la teknika disvolviĝo baldaŭ etendiĝis al aliaj indus- kaj plifortiĝon de la burĝklaso kontraŭ la aristokrataro trioj krom la tekstila. Fine de la 18-a jarcento la homo kaj la anstataŭo de ĉi ties feŭdisma sistemo per la kapi- komencis profiti la elektron: iu natura forto kiu ĝis talismo, estis ankaŭ la kadro de la disvolviĝo kaj pli- tiam tre intrigis lin sed kies gravecon li ne estis kom- grandiĝo de la klaso de la salajruloj aŭ laboristoj, an- preninta. La eltrovoj de la usonano Benjameno Fran- kaŭ nomataj proletoj. Ni jam indikis ke tiutipaj homoj kleno kaj la italo Luigi Galvani ebligis ke Aleksandro ekzistis jam en antaŭaj etapoj de la socia disvolviĝo, Volta, ankaŭ li italo, konstruu en la jaro 1800 la unuan sed en la industria revolucio kaj rezulte de la ŝanĝoj elektran pilon, kio siavice utilis por ke la anglo Hum- kiujn ĉi tiu provokis, la proletaro iĝis la bazo de la pro- phry Davy inventu la arko-iluminadon. Laŭlonge de la duktado same kiel la sklavoj kaj la kamparanoj estis 19-a jarcento la progreso daŭris en tiu tereno; en 1820 ludintaj tiun rolon en la antaŭaj etapoj. la danlandano Hans Christian Orsted malkovris la Ĉi tie indas enkonduki kaj klarigi iun koncepton de la rilaton inter la elektraj fenomenoj kaj la magnetaj, kaj marksisma teorio pri la sociaj klasoj. Temas pri la di- poste, la franco André-Marie Ampère kaj la brito Mi- ferenco inter la tiel nomataj “klasoj en si mem” kaj chael Faraday, post pli profunda studado de la afero, “klasoj por si mem”. Laŭ la marksisma teorio, la klas- kontribuis al tio ke ĉirkaŭ la jaro 1840 komenciĝis la konscio estas difinata kiel la kapablo de la uloj de iu industrio de la elektrotekniko. Poste venis la dinamoj socia klaso esti konsciaj pri la sociaj antagonismaj rila- kaj la energio generita de ĉi tiuj utilis por ke en la lastaj toj (ekonomiaj, politikaj…), nepre necesa por entrepre- jardekoj de tiu 19-a jarcento la garandaj urboj havu ni la demarŝadon de siaj interesoj. Homo de subprem- dumnoktan iluminadon. Fine, per la invento de la in- ata klaso kiu komprenas sian situacion posedas klas- kandeska lampo far la usonano Tomaso Edison eblis konscion kaj taŭgas por entrepreni sian liberigon. La apliki la elektron por la domaj loĝejoj. nescio aŭ nekompreno de la fakto de la klasa subprem- Sed ankaŭ la uzado de la vapor-forto ne limiĝis al la iĝo estas nomata, en la menciita teorio, “alieneco”, ek- industrio de la teksaĵ-farado. Ja, la vera simbolo de la zemple, la situacio de multaj proletoj nekapablaj vidi la industria progreso dum la 19-a jarcento estis la aplik- kapitalisman ekspluatadon en sia propra vivo. Nu, ado de la vapor-forto al la aliaj branĉoj de la industrio. “klaso en si mem” estas la homoj kiuj konstituas la so- Fakte, kelkaj el la novaj industrioj estis kreitaĵoj de tiu cian klason, sed “klaso por si mem” estas la homa ko- forto. Jam en la jaro 1690 la franco Denis Papin elpen- lektivo kiu konscias pri sia klasa situacio. Tion dirite, sis maŝinon en kiu la vaporigita akvo movadis piŝton evidentas ke al la superregantaj klasoj interesas ke la 48