Page 81 - heleco-96

tojn; krom la polonion ili malkovris duan novan elementon 900-oble pli radio-

aktivan ol la uranio; la nomo kiun ili asignis al tiu elemento estis «radiumo»,
kaj estis ĝi kiu donis tujan kaj longdaŭran famon al la geedzoj Kurio.
Sed pli malfacile ol malkovri la novajn elementojn estis fakte izoligi ilin, tio
estas, atingi purajn formojn, fizikan evidentecon de ili; la scienca mondo postu-

las tiutipajn pruvojn. Verdire, pri tiu nova elemento kies ekziston ili asertis, ili
konis nur ĝian gradon de radioktiveco sed ne ĝiajn aliajn kemiajn proprecojn.
Por atingi tiun fizikan ekziston de la puraj polonio kaj radiumo estis necese pri-

labori grandan kvanton da peĉblendo, kara kaj multekosta mineralo. Pierre kaj
Maria komprenis ke estus senutile peti al la Universitato de Parizo aŭ al la fran-
ca registaro stipendion por aĉeti tiun materialon. La geedzoj Kurio uzis siajn

magrajn ŝparaĵojn por aĉeti peĉblendon el iu ĉeĥa minejo kaj pagi ĝian trans-
portadon al Parizo. Kiam ili disponis je tiu materialo, en 1899, la geedzoj Kurio
devis solvi la problemojn de ĝia stokado kaj atingo de pli konvena loko por la

koncerna laboratorio. Per pacienco, persisto kaj insisto, la geedzoj Kurio atin-
gis lokon, eĉ se sufiĉe malkomfortan, por tiuj celoj en la Lernejo de Fiziko.
Dum kelkaj jaroj, ĝis 1902, la plej peza laboro por eltiri la purajn elementojn el
la mineralo estis realigitaj de Maria. Pierre taksis neinterese tiun fizikan la-

boron por pruvi ion kio jam estis konata. Maria dediĉiĝis labori kiel viro mani-
pulante grandan kvanton da peĉblendo, pasigante ĝin el unu barelo al alia, agit-
ante varmajn kaj fumantajn likvojn per iu granda fera bastono… Eĉ kun la tedo

kaj peno de tiutipa laborado, Maria Kurio asertis ke en tiu mizera kaj malnova
remizo kie ili eksperimentadis, ŝi pasigis kun sia edzo la plej bonajn kaj feli-
ĉajn jarojn de ilia vivo. Estis en 1901 kiam ambaŭ geedzoj publike anoncis ke
ili estis malkovrinte tiun novan elementon kiun ili nomis «polonio» kaj ke ili

estis survoje de la izoligo de alia nova elemento kiun ili proponis nomi «ra-
diumo». Fine, en 1902, post pene prilabori pli ol tunon da peĉblendo oni atin-
gis gramo-dekonon da preskaŭ pura radiumo. Surbaze de tiu malkovro Maria

dediĉiĝis verki sian doktorecan tezon: Eksplorado pri la radioaktivaj substan-
coj, kaj prezentis ĝin la 25-an de junio de 1903. Ĉeestis la prezentadon grand-
nombro da eksterlandanoj interesitaj pri la temo. Post la ekzameno oni aljuĝis

al ŝi la gradon de Doktorino pri Fizikaj Sciencoj de la Universitato de
Parizo kun la aldonaĵo de “tre honorinda”, kaj la tezo estis publikigita la saman
jaron.

En 1900, la geedzoj Kurio estis kolektinte ĉiujn faritajn esplorojn pri la radiado
kaj publikigis ilin per iu longa dokumento sed kvankam ili priskribis la propre-
cojn de tiuj radioj, daŭre estis nekonata la fonto de tiu energio. Ili mem estis per-
pleksaj pro la spontaneco de la radiado; laŭŝajne tio kontraŭis la unuan leĝon

de la termodinámico, kiu postulas ke la energio estas nek kreebla nek detru-
ebla, kvankam ĝi, ja, povas esti konvertita el iu formo al alia. Laŭŝajne la
radiumo suferas nenian ŝanĝon, ĝi nur emisias energion. Persistis la dubo ĉu tiu

81