Page 23 - heleco

iom da tempo en la insulo Hispaniolo kiel ŝtatoficisto kaj poste adresiĝis al Sank-
ta Domingo. En 1511 li partoprenis en la ekspedicio de Diego Velázquez en la
konkero de Kubo. En Kubo li rolis dum iom da tempo kiel urbestro de iu muni-
cipo. Sed li emis al pli ambiciaj celoj. En tiu medio, kie li interrilatis kun aliaj

ambiciuloj, li gajnis al si potencajn amikojn kaj malamikojn. Fakte, la cetero el
lia vivo estis plena je aventuroj de malkovro kaj konkerado de novaj teritorioj por
Kastilio kaj je konfliktoj kun liaj personaj malamikoj. Kompreneble, la tasko de
la konkerantoj estis la milito, la masakrado de indianoj. Hernán Cortés distingiĝis

pri krueleco inter tiuj kruelaj kaj rab-avidaj ambiciuloj de la konkeranta medio.
En 1519 li komandis 11 ŝipojn kun pli ol kvincent soldatoj kaj batalis kontraŭ la
indiĝenoj en kelkaj lokoj de la meksikia teritorio. Kun lia trupo, li daŭre trairis
teritorion ankoraŭ ne kaptitan kaj ekloĝis en meksikia urbo kvazaŭ fortikaĵo,

kaj daŭre esploris la zonon kaj venkis la indiĝenojn kiuj frontis ilin. La hispanoj
ricevis multe da riĉeco de la indianoj, foje kiel bonvena signo kaj foje pensante
ke ilia teritorio ne estos konkerita. La milita supereco de la hispanoj, kaj de ĉiuj
eŭropanoj ĝenerale en Ameriko baziĝis sur la posedo de rimedoj kiuj mankis al

indiĝenoj; ĉi tiuj ne konis la feron kaj ne posedis ĉevalojn. Cortés ankaŭ profitis
siafavore la kverelojn inter la indianaj triboj. Li sukcesis regi la plej grandan par-
ton de la meksika teritorio.
Alveninte al la azteka ĉefurbo regata de Moctezuma, la hispanaj trupoj instaliĝis

tie kaj kaptis la reĝon. Kiam ĉi tiu mortis la aztekoj atakis la hispanojn kaj ĉi tiuj
suferis malvenkon kaj devis eskapi el la urbo dumnokte. Krome poste Cortés
devis alfronti hispanajn trupojn senditajn kontraŭ li de lia persona malamiko Diego
de Velázquez, reganto de Kubo. Post venki ilin, Cortés aliĝis al si tiujn hispanajn

soldatojn por repreni la atakon al la azteka ĉefurbo, tiam regata de Guatemoc. La
fina konkero de la tuta meksikia teritorio, atingita post ega masakrado de la
azteka loĝantaro far la trupoj de Hernán Cortés, konstituis kolosan gajnon por
Kastilio kaj la imperiestro Karolo. Ĉi tiu ordonis al Cortés reveni en Hispanion

por respondi pri akuzoj faritaj kontraŭ li. Hernán estis absolvita de la tribunalo
kaj la imperiestro eĉ aljuĝis al li iun nobelan titolon kaj permesis al li reveni en
Amerikon por daŭrigi la konkeradon de teritorioj. Tamen Cortés neniam atingis
ke oni asignu al li la vic-reĝadon de iu teritorio, kio estis lia plej kara revo. Kun

tia elreviĝo li mortis poste en Hispanio estante 61-jara.
La historio de Francisco Pizarro estis iome simila en kio koncernas al ambicio,
perforto, rabemo, aŭdaco kaj konkurado kun aliaj hispanaj konkerantoj. Li estis
filo de iu infanteria kolonelo de la armeo kiu estis batalinta en Napolio subgvide

de la Granda Kapitano. Oni scias ke certe li estis preskaŭ seneduka kaj analfabeta.
Kiam la sciigo de malkovro de la Nova Mondo alvenis al Hispanio, li estis en
Seviljo kaj li enŝipiĝis por la Nova Mondo en la jaro 1509 kaj partoprenis en
ekspedicioj de esplorado kaj konkero subkomande de gravaj konkerantoj kiaj

Alonso de Ojeda, Vasco Nuñez de Balboa kaj Pedro Arias de Ávila, kaj intervenis
en la disputoj kaj kvereloj estiĝintaj inter tiuj kapitanoj. Ambiciulo kia li estis,

23